سرریز‌‌های جانبی از جمله مهم‌ترین سازه‌های هیدورلیکی در پروژه‌های مختلف انتقال آب، کنترل سیلاب و انحراف آب مازاد در سیستم‌های فاضلاب شهری به‌شمار می‌روند. یکی از راهکارهای مؤثر و اقتصادی جهت افزایش راندمان سرریز‌های جانبی، استفاده از سرریز‌های کنگره‌ای می‌باشد. در سرریز‌های جانبی کنگره‌ای با تغییر هندسه‌ پلان و افزایش طول سرریز در بازشدگی ثابت از کانال، ظرفیت عبور جریان بیشتر می‌گردد. با توجه به اهمیت این سرریز‌ها در پروژه‌های آبی و پیچیده بودن محاسبات مربوط به تعیین منحنی دبی- اشل سرریز‌های جانبی کنگره‌ای، لازم است روابط معمولی‌ و کاربردی‌ دبی– ‌اشل در شرایط مختلف برای آن استخراج گردد. در این پژوهش رابطه دبی-‌اشل برای سرریز‌های جانبی معمولی در دو بازشدگی 3/0 و 5/0 و کنگره‌ای مثلثی با سه زاویه‌ رأس 45، 60 و 90 درجه در سه بازشدگی 3/0، 5/0 و 6/0 ارائه شده است. با مقایسه معادله استخراج شده با نتایج شبیه‌سازی شده، دقت رابطه ارائه شده در محدود 15 % ± به‌دست آمد که در کاربرد‌های عملی قابل قبول ارزیابی می‌شود. هم‌چنین با توجه به نتایج برای سرریز جانبی کنگره‌ای به ازای یک بار آبی ثابت، با افزایش زاویه‌ی رأس سرریز، به‌علت کاهش طول مؤثر سرریز، دبی کاهش ‌می‌یابد. از طرفی به‌ازای یک بار آبی ثابت، با کاهش بازشدگی سرریز، عرض مؤثر مجرای عبور جریان کاهش یافته و ضریب دبی کاهش می‌یابد.

کلمات کلیدی