آگاهی از شبکۀ ارتباطی عالمان امامی و نحوۀ ارتباطات آنها با مرکز پررونق هر دوره که در گسترش و تثبیت تشیع امامی در اقصی نقاط جهان اسلام مؤثر بوده اند، امری تأثیرگذار در شناخت ما از اندیشمندان کمتر شناخته شدۀ مناطق مختلف است. امری که توجه به آن از جنبه های مختلفی چون روابط استاد-شاگردی (عالم پروری)، اثربخشی تفکرات و نیز نوع و محتوای آثار تولید شده حائز اهمیت است. بر همین اساس، در پژوهش حاضر با تمرکز بر ابوالفتح محمد بن علی بن عثمان کراجکی (متوفای 449ق) به عنوان یکی از علمای شام، رابطۀ استاد-شاگردی او با زعمای مکتب بغداد مورد توجه قرار گرفته و تأثیر این امر بر عملکرد علمی کراجکی در شام بررسی شده است. نتیجۀ این پژوهش توصیفی- تحلیلی حاکی از آن است که محمدبن حسن طوسی استاد کراجکی نبوده، همان‌طور که میان کراجکی و سید مرتضی با وجود قرابت فکری، رابطۀ استاد-شاگردی وجود نداشته است. بدین ترتیب، از میان زعمای مکتب بغداد، شیخ مفید تنها استاد کراجکی بوده است. ارتباطی که بر آراء فقهی، کلامی و اندیشۀ سیاسی او تأثیر گذاشته است. همچنین انتخاب موضوعات آثار تألیفی او را تحت الشعاع قرار داده، در گزینش و نحوۀ نقل روایات تاریخی در آثار این اندیشمند مؤثر بوده و در گسترش مکتب متکلمان در شام نقش بسزایی داشته است.

کلمات کلیدی