نظریۀ جهان‌های ممکن الگویی برای معنی‌شناسی روایت ارائه می‌کند. ‌این مقاله بر کاربرد نظریۀ جهان‌های ممکن در معنی‌شناسی روایت با رویکردی بینارشته‌ای تمرکز دارد. فهم روایت براساس دیدگاه جهان‌های ممکن هدف و نتیجۀ عمده‌ای است که ‌این جستار در پی تبیین آن است. در‌ این نظرگاه پی‌رنگ تنها عبارت از جهان واقعیِ متنی نیست که رویدادهایی در آن رخ می‌دهد، بلکه شامل جهان‌های ممکنی است که بدون لحاظ کردن آن‌ها معنی‌شناسی روایت ناقص خواهد ماند. چنین دیدگاهی برگرفته از دلالت‌شناسی منطق موجهات است، بنابراین برای تبیین این دیدگاه باید به منطق موجهات توجه داشت. نظریه‌های معنایی معاصر سه شاخه عمده دارد: معنی‌شناسی فلسفی، منطقی، زبانی. معنی‌شناسی زبانی از معنی‌شناسی صوری به‌مثابۀ یک منطق معنایی برای چگونگی مطالعۀ معنی استفاده می‌کند. در این جستار نشان خواهیم داد که معنی‌شناسی صوری در قلمروی معنی‌شناسی روایت نیز کاربرد دارد. با توجه به نتایج به دست آمده، با لحاظ کردن دنیاهای درونی شخصیت‌ها، دنیاهای اذهان داستانی و جهان‌های ممکن گوناگون در خوانش متن، فهم کامل‌تر و عمیق‌تری از معنای روایت حاصل خواهد شد، زیرا داستان به‌مثابۀ ‌یک نظام وجهی کامل درک می‌شود و بازنمودهای ذهنی شخصیت‌ها به‌مثابۀ «جهان‌های ممکنِ ‌یک نظام وجهی» درک می‌شوند. از مهم‌ترین دستاوردهایی که در پرتوی نظر افکندن به معنای متن روایی براساس این الگو حاصل می‌شود، بازتعریفِ مفهومِ پی‌رنگ و نیز بازتعریف تعارض داستانی است. برای توضیح عملی مباحث، دوگانۀ جزیرۀ سرگردانی و ساربان سرگردان از سیمین دانشور انتخاب شده است.

کلمات کلیدی