تولید پایدار زعفران به عنوان یکی از اهداف کلان و راهبردی کشاورزی ایران نیازمند تدوین یک برنامه مشخص و سازماندهی شده است. در طی نیم قرن گذشته توسعه زراعت زعفران در ایران بیش از هر محصول دیگری انجام شده و سطح زیر کشت آن تا 8/37 برابر افزایش یافته است. با این وجود، میانگین عملکرد در واحد سطح از این توسعه تبعیت نکرده و با شیبی منفی در حال کاهش است به نحوی که میانگین تولید از 76/5 کیلوگرم در هکتار در سال 1352 به 62/3 کیلوگرم در هکتار در سال 1397 رسیده است. همچنین برآورده شده که خلاء عملکرد 90-64 درصدی در مزارع ایران وجود دارد. آفات و بیماری­های زعفران مانند کنه زعفران (Rhizoglyphus robini)، پوسیدگی بنه زعفران، پوسیدگی خشک بنه زعفران (Burkholderia gladioli) و بیماری­های ویروسی زعفران نیز از جمله عوامل مؤثر در کاهش کمی و کیفی محصول زعفران در مزارع هستند. از سوی دیگر اختلاط بنه­های آلوده و سالم، بنه­های با کیفیت پایین و انبارداری نامناسب بنه­ها نیز از معضلات تولید این محصول می­باشد. زعفران بوسیله بنه­های دختری خود تکثیر می­شود و افزایش عملکرد زعفران در ارتباط مستقیم با کیفیت بنه مادری است. دستیابی به بنه­های بذری استاندارد و سالم به عنوان تنها ابزار تکثیر گیاه در طبیعت پیش نیاز هر گونه برنامه­ریزی برای افزایش عملکرد زعفران است. این مقاله شاخص­های مورد نیاز جهت دستیابی و گواهی هسته­های اولیه، بنه­های مادری و بنه­های بذری زعفران را در برنامه استاندارد سازی بنه زعفران توصیف می­کند. بدون شک استفاده از بنه­های استاندارد عاری از بیماری در کنار توجه به سایر شاخص­های بوم­شناختی و فیزیولوژیکی گیاه و اجرای مدیریت مناسب موجب افزایش عملکرد و بهبود سنجه­های تولید پایدار خواهد شد.

کلمات کلیدی