چکیده زمینه و هدف: جوندگان، بزرگ‌ترین راسته پستانداران هستند که با جمعیتی بسیار بر روی کره‌ زمین منشأ خسارات اقتصادی و بهداشتی فراوانی هستند. جوندگان به‌عنوان مخزن برخیاز بیماری‌های قابل سرایت از جانوران مهره­دار به انسان مطرح هستند. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به بیماری سالک اشاره کرد. مطالعه حاضر با هدف مدل‌سازی مطلوبیت زیستگاه جرد ایرانی به‌عنوان مخزن بیماری سالک جلدی در ایران انجام شد. مواد و روش‌ها: بدین‌منظور 17 متغیر زیستگاهی اعم از دو متغیر توپوگرافی، 7 متغیر اقلیمی و 8 متغیر کاربری اراضی/پوشش زمین به‌عنوان متغیرهای زیستگاهی به‌همراه نقاط حضور گونه، وارد مدل‌سازی MaxEnt گردیدند. مدل‌های توزیع گونه، ابزاری مفید در شناسایی مناطق مطلوب برای حضور گونه‌های حیات‌وحش هستند و به همین علت در حفاظتاز گونه‌ها و مدیریت زیستگاه دارای اهمیت بالایی هستند. از جمله این مدل‌های توزیع گونه می‌توان به مدل MaxEnt اشاره کرد. یافته‌ها: بر اساس نتایج حاصل از مدل‌سازی MaxEnt، زیستگاه مطلوب گونه جرد ایرانیبا مساحت 430900 کیلومتر مربع، معادل 30% از سطح ایران را به خود اختصاص داده است. همچنین سه متغیر زمین‌شناسی، فاصله از جاده و کاربریاراضی به‌عنوان متغیرهای مؤثر در مدل‌سازی مطلوبیت زیستگاه این‌گونه مخزن بیماری سالک روستایی شناسایی گردید. از دیگر نتایج این مطالعه، تهیه نقشه مطلوبیت زیستگاه گونه جرد ایرانی به دو صورت پیوسته و گسسته بود که بیشترین پراکنش و حضور را در استان‌های گلستان، خراسان شمالی و مازندران نشان داد. نتیجه‌گیری: در نهایت با توجه به نتایج حاصل از این مدل‌سازی و تأثیر متغیرهای زیستی و انسان‌شناختی به‌عنوان متغیرهای مؤثر در مدل‌سازی مطلوبیت زیستگاه این‌گونه مخزن و آثار روحی و روانی و اقتصادی محتمل بر بیماری سالک پوستی و نبود واکسن اثربخش و وجود جوندگان در چرخه بیماری‌زایی آن، شناسایی مخازن و زیستگاه مطلوب مخازن این بیماری برای انجام اقدامات مدیریتی امری لازم و ضروری است تا سنگ بنایی برای کنترل و مدیریت هرچه بهتر این بیماری باشد.

کلمات کلیدی