فرسایش خاک یک فرآیند پیچیده با اثر نامطلوب محیط‌زیستی است. امروزه، در مقیاس جهانی، با مدل‌سازی اثر عوامل طبیعی و انسانی بر شدت فرسایش خاک، امکان تعیین پیشران های اصلی بوم سازگان، برای سیاستگذاری کارآمد در مدیریت بهینه خاک فراهم شده‌است. لذا، در این مطالعه، برای پیش‌بینی فرسایش خاک در حوضه‌های آبخیز ایران از داده های اعتبارسنجی‌شده پروژه برآورد جهانی فرسایش خاک در پایگاه GloSEM شامل سناریوی پایه (2015) و پیش بینی های آینده (2070) فرسایش خاک با اثر تغییر اقلیم در سه سناریوی اقلیمی RCP2.6، RCP4.5 و RCP8.5 بر عامل فرسایندگی باران (R) و اثر تغییر کاربری اراضی در سه سناریوی تلفیقی SSP1-RCP2.6، RCP4.5 SSP2- و SSP5-RCP8.5 بر عامل پوشش گیاهی (C) و عامل حفاظت خاک (P) استاستفاده شد. نتایج نشان داد که آسیب پذیری حوضه‌های آبخیز مرکزی، جنوبی و شرق کشور از تغییرات ترکیبی اقلیم و کاربری اراضی بیش‌تر از سایر حوضه هاست. به‌طوری‌که در این آبخیز‌ها، حتی بدون در نظر گرفتن اثر تغییر اقلیم، روند تغییرات فرسایش خاک بین سناریوی پایه (2015) با سناریوهای SSP2-RCP4.5 و SSP5-RCP8.5 افزایشی ولی در آبخیز‌های مرطوب یا نیمه مرطوب شمالی و غربی کشور کاهشی است. با درنظر گرفتن اثر ترکیبی تغییر کاربری و اقلیم، روند تغییرات فرسایش خاک بین سناریوی پایه (2015) با سناریوهای SSP1-RCP2.6 (با میانگین افزایش 184 درصد)، SSP2-RCP4.5 (با میانگین افزایش 243 درصد) و SSP5-RCP8.5 (با میانگین افزایش 341 درصد) در تمامی آبخیزها بجز آبخیز ارس افزایشی بوده است. نتایج تحقیق حاکی از آسیب پذیری بیش از 10 برابری حوزه‌های‌ آبخیز مرکزی ایران ناشی از تغییرات اقلیمی و کاربری اراضی تا سال 2070 است.

کلمات کلیدی