کلیه فقها شیعه اصل ولایت فقیه را پذیرفته‌اند اما در زمینه حدود اختیارات ولی فقیه بین آنان اختلافاتی وجود دارد. برخی چون محقق حلی از فقهای عصر ایلخانی دامنه‌ی ولایت فقیه را نسبت به تمام ابواب فقهی گسترانده و بعضی مانند فاضل‌آبی در اقامه حدود هم تردید نموده اند. براساس تئوری توماس اسپریگنز اندیشه‌های سیاسی هر عصری برای پاسخگویی به مسائل سیاسی اندیشمندان همان دوره بوده و به علت واقع‌گرایی متفکران، نظریه سیاسی منطبق بر شرایط روزگار اندیشمندان می‌باشد. با تأکید برنظریه اسپریگنز این پژوهش در صدد پاسخ به این سوال است که علل تفاوت آراءعلمای شیعه در باب اختیارات ولایت فقیه چیست؟ یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد، عوامل مختلفی مانند پایگاه اجتماعی فقها در تحدید اختیارات ولی فقیه موثر بوده است. همچنین سطح اختیارات فقها رابطه معناداری با میزان فشارها‌ی سیاسی و مذهبی دولت ها برشیعیان داشته است. بعنوان نمونه در دوره آل‌بویه اندیشه‌ورزان شیعی تنها در حوزه نظری ولایت فقیه توفیق یافتند؛ در حالی که نخبگان شیعی عصر صفویه بدلیل احراز نقشی مهم دربسط هژمونی دولت و قرار گرفتن در بالاترین رده‌های قدرت، وجه عملی ولایت فقیه را نیزدرک کردند.

کلمات کلیدی