اهداف: هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر یک برنامه تمرینی اصلاحی مبتنی بر ثبات اسکاپولا بر چرخش رو به بالای اسکاپولا و ریتم اسکاپولاهومرال در ورزشکاران بسکتبال با ویلچر با سندرم چرخش پایینی دوطرفه اسکاپولا بود. روش بررسی: با توجه به شرایط تحقیق 24 ورزشکار بسکتبالیست با ویلچر و دارای ضایعه نخاعی به طور هدفمند در این مطالعه شرکت کردند. ابتدا هشت بازیکن از هر کلاس ورزشی (کلاس ورزشی 1تا 1/5، کلاس ورزشی 2 تا 2/5 و کلاس ورزشی 3 تا 4/5) انتخاب شدند. سپس از هر کلاس ورزشی به طور تصادفی چهار نفر در هر گروه (دوازده نفر کنترل با میانگین و انحراف استاندارد سن±‌11 43/23 سال و 12 نفر آزمایش با میانگین و انحراف استاندارد سن 5/08±39/08 سال) قرار گرفتند. بدین‌ترتیب در گروه کنترل و آزمایش به تعداد مساوی از سه کلاس ورزشی حضور داشتند. ورزشکاران بسکتبال با ویلچر، بازیکنان حرفه‌ای در لیگ شهر مشهد بودند. شرکت‌کنندگان بر اساس کلاس‌بندی فدراسیون بین‌المللی بسکتبال با ویلچر (IWBF) و همچنین کلاس‌بندی ورزشی مربوطه از فدراسیون ورزشی جانبازان و معلولین جمهوری اسلامی ایران (IRISFD) طبقه‌بندی شده بودند. از دو اینکلاینومتر دیجیتال برای اندازه‌گیری چرخش رو به بالای اسکاپولا و ریتم اسکاپولوهومرال در وضعیت‌های استراحت و زوایای 45، 90 و 135 درجه آبداکشن شانه در سطح اسکاپشن اسکاپولا، استفاده شد. گروه آزمایش، تمرینات مبتنی بر ثبات اسکاپولا را بر اساس اصول تمرینات Gym و مطابق با دستورالعمل‌های ACSM به مدت هشت هفته انجام دادند. برای تجزیه و تحلیل آماری از آزمون‌های تی مستقل، آنالیز واریانس آنووا و آنالیز کوواریانس آنکووا در سطح معناداری P≤%5 استفاده شد. یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که در چرخش رو به بالای اسکاپولا در زوایای مختلف آبداکشن شانه، عدم تقارن معناداری بین شانه برتر و غیربرتر وجود نداشت. اگرچه در شانه برتر نسبت به شانه غیربرتر، اسکاپولا دارای چرخش پایینی بیشتر در وضعیت استراحت و چرخش رو به بالای بیشتر در زاویه 45 درجه آبداکشن شانه بود. همچنین در زاویه 45 درجه آبداکشن شانه، نسبت ریتم اسکاپولوهومرال در شانه برتر کمتر از شانه غیربرتر بود. در شانه برتر ورزشکاران بسکتبال با ویلچر دارای کلاس‌های ورزشی پایین‌تر(2 تا 2/5 و 3 تا 4/5) اسکاپولا دارای چرخش پایینی کمتری در حالت استراحت و چرخش رو به بالای بیشتر در زوایای 45، 90 و 135 درجه آبداکشن شانه بود. تفاوت معناداری در نسبت ریتم اسکاپولوهومرال در ورزشکاران بسکتبال با ویلچر با کلاس‌های ورزشی مختلف وجود نداشت. چرخش رو به بالای اسکاپولا پس از هشت هفته تمرینات اصلاحی مبتنی برثبات اسکاپولا افزایش یافت. بعد از هشت هفته تمرین، کاهش معناداری در چرخش رو به بالای اسکاپولا در وضعیت استراحت (0/001=P) و افزایش معناداری در زوایای 45 (0/01=P)، 90 (P=0/001) و 135 (0/001=P) درجه آبداکشن شانه در شانه برتر و غیربرتر در مقایسه با قبل از تمرین مشاهده شد. اما در نسبت ریتم اسکاپولوهومرال در شانه برتر، بهبود معناداری حاصل نشد و در شانه غیربرتر نسبت ریتم در زوایای 90 و 135درجه بهبود یافت. نتیجه‌گیری: تمرینات اصلاحی مبتنی بر ثبات اسکاپولا می‌تواند به عنوان یکی از روش‌های تمرینی برای بازگرداندن تعادل عضلانی مورد استفاده قرارگرفته و سبب جلوگیری و تصحیح چرخش رو به بالای اسکاپولا و ریتم اسکاپولوهومرال در ورزشکاران بسکتبال با ویلچر شود. درمانگران باید توجه کنند که در این ورزشکاران، درجه‌ای از عدم تقارن در چرخش رو به بالای اسکاپولا و ریتم اسکاپولوهومرال، می‌تواند شایع باشد. این عدم تقارن نباید همیشه به عنوان یک نشانه پاتولوژیک در نظر گرفته شود، بلکه ممکن است یک سازگاری به تمرین ورزشی و استفاده مکرر از اندام فوقانی باشد.

کلمات کلیدی