رئالیسم انتقادی به عنوان مکتبی ادبی، جایگاه ویژه‌ای در نقد ادبیات داستانی دارد، مکتبی که با رویکردی عینی به واقعیات، به بازتاب زندگی اجتماعی می‌پردازد. صموئیل شمعون1در رمان عراقیّ فی باریس تحت تأثیر ساختار اجتماعی که در آن زندگی نموده به بازتاب نگاه مهاجر در سرزمین دیگری می‌پردازد. با‌توجه به ضرورت پرداختن به پدیده مهاجرت وتأثیرات منفی نهان وآشکار آن برجوامعی که ازآن مهاجرت صورت می‌گیرد،پژوهش حاضر به روش توصیفی – تحلیلی می‌کوشد تا به بررسی تأثیر استعمار و سیاست‌های حکومت برجامعه عراق بویژه تأثیر این سیاست‌ها براقلیت‌های قومی سرزمین عراق از دید یک مهاجر بپردازد. هدف این جستار، بررسی چالش‌های آسیب‌زای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی عصر نویسنده در عراق، برمبنای مؤلفه‌های رئالیسم انتقادی است تا بن‌مایه‌های مؤثر بر مهاجرت تبین گردد.دستاوردهای پژوهش نشان می‌دهد نویسنده با سبکی رئالیستی و انتقادی با بیانی طنزآمیز، حوادث و اوضاع سیاسی، تاریخی و اجتماعی جامعه خود را نشان داده‌است، شمعون به عنوان یک فرد آشوری مهاجر، نماینده طبقه اجتماعی است که از آن برخاسته، به انتقاد از عدم تغییر سیاست‌های حکومت‌های حاکم بر عراق در دوره‌های مختلف تاریخی نسبت به اقلیت‌های مقیم در عراق می‌پردازد، نویسنده با اثرپذیری از محیط اجتماعی و سیاسی عراق بویژه شرایط حاکم بر اقلیت آشوری، به خوبی توانسته با بازنمایی تاریخ، نقش استعمار را در جنگ‌های طائفه‌ای روشن نماید و با بازتاب چالش‌های اقتصادی و ترسیم چهره مهاجر آواره به انتقاد از فضایی بپردازد که جوامع و سیاست‌های حاکم بر آن، فرد را چه در فضای مهاجرت و چه در وطن خود از حقوق قانونی و انسانی‌اش محروم می‌کنند.

کلمات کلیدی