مقالهی حاضر با رویکردی شناختی به تحلیل نقادانهی استعارههای مفهومی بهعنوان نمودهای زبانی در متن که توسط لیکاف و جانسون (1980) ارائه شده است میپردازد. هدف اصلی، نشاندادن آنست که استعارههای مفهومی محدود به تجربیات جسمانیشدهی ذهن نبوده، بلکه عوامل مهم دیگری همچون روابط زمانی، مکانی و اجتماعی هر موقعیت یا قالب در شکلگیری و کاربرد استعارهها دخیل هستند. بدین منظور، این مقاله متن ادبی را بهخاطر ایجاد موقعیتها یا قالبهای متعدد در دو بعد متنی (شخصیتهای داستان) و فرامتنی (خواننده) بستری مناسب برای آزمون یافتهها و نظریات زبانشناختی مییابد. دراین راستا، نظریهی قالببنیاد بافتی پیتر استاکول (2002) بهعنوان ساختار روایی متن در روند خوانش و درک متن جهت بررسی مفهوم استعاری هویت و چگونگی نگاشت و دریافت آن توسط شخصیت و خواننده در رمان باقیمانده (2005) نوشتهی تام مککارتی استفاده میشود. ابتدا کلاناستعارهی موجود در داستان در هر بافتی استخراج شده، سپس مطابقت آن با بافت غالب بررسی میشود؛ آنگاه مقاله به بعد فرامتنی پرداخته و تعامل شناختی خواننده با قالبهایی را که متن رمان فراروی او قرار میدهد تحلیل میکند .پژوهش مقایسهای بین استعارههای مفهومی که خواننده حین خواندن بدانها میرسد با استعارههای مفهومی راوی داستان، مقیدبودن استعارهی مفهومی به شرایط بافت یا قالب را اثبات مینماید. نتایج پژوهش نشان میدهند که مفهوم هویت شامل دو نگاشت استعاری متفاوت برای شخصیت و مخاطب است و هرکدام به درک متفاوتی از آن میرسند.

کلمات کلیدی