کوفه از همان آغاز تاسیس به سبب چندین عامل از جمله مرکزیت فتوحات مسلمانان از مناطق مهم جهان اسلام شد و خلفا و امراء سعی کردند بر آن سیطره داشته باشند. آنها از همان ابتدا، از منبر مسجد کوفه برای صدور فرمان ها و خطبه های خود استفاده کردند. بدین ترتیب، این عبادتگاه در میان دیگر مساجد عراق موقعیت مهمی پیدا کرد. با وجود این اهمیت، جایگاه سیاسی مسجد به ویژه از منظر چگونگی فعالیت مخالفان و موافقان حکومت در آن مورد توجه واقع نشده است. این تحقیق درصدد است این موقعیت را در فاصله ی زمانی 132-35هـ.ق مورد مطالعه قرار دهد. بر این مبنا، پرسش پژوهش حاضر این است که فعالیت سیاسی مخالفان و همراهان خلافت در مسجد کوفه در این بازه زمانی چگونه بوده است و چه تاثیراتی بر موقعیت سیاسی مسجد برجای گذاشت؟ روش تحقیق مبتنی بر توصیف و تحلیل آماری است. نتایج نشان می دهد مسجد کوفه در طول دوره مورد بررسی، همچنان از جایگاه ویژه و متفاوتی برخوردار بود. در عصر خلافت حضرت علی(ع) و امام حسن(ع) نسبت به دوره ی امویان حضور همراهان حاکمیت در مسجد بیشتر از مخالفین بود. در عصر اموی تقریبا یک تعادل میان تعداد حضور موافقین و غیر همراهان در مسجد به سبب استفاده از شیوه های زور و تزویر برقرار شد. اما در یک نتیجه ی ناخواسته، به رشد نیروهای فعال مخالف به ویژه شیعیان و سرانجام تسلط آنان بر مسجد و اعلام پایان عصر اموی منتهی شد.

کلمات کلیدی