پیکره‌نگاری زن از نقش‌مایه‌های دیرینه هنر تصویری ایران است. در هنر پیشااسلامی، تصویر زن گاه با قدرت فرازمینی در نقش الهه ها ظاهر می شد و گاه با قدرت زمینی تصویر شهبانوها را به نمایش می گذاشت. امّا این تنها نمود تصویری زن نبود بلکه گاه این تصویر چنان قدرت می یافت که زنی جنگاور و کماندار را نمایان می ساخت. با ورود اسلام به ایران نقّاشی تحریم شد. این ممنوعیّت درباره تصویر انسان و به ویژه تصویر زن دوچندان بود. به همین دلیل نگارگران به مرور با خلق تصاویری انتزاعی و اسطوره‌ای از زن در نقش قدّیس، حاکم، مادر و همسر از این تحریم گذر کردند و تا جایی پیش رفتند که در دوره صفوی و قاجار زنان را در اجتماع یا در حال کار و فعالیّت روزانه به تصویر کشیدند. حتّی تحت تأثیر هنر غرب بعضی از مرزهای اسلامی را شکستند و تصویر زنانی رقصنده و خنیاگر با بدن های نیمه عریان را به نمایش گذاشتند که نمونه های آن در تک نگاره ها، نقاشی‌های لاکی‌ و فرنگی‌سازی برجای مانده است. به این ترتیب در طی قرون تصویر زن از جایگاهی آسمانی و الهه وار به جایگاه زمینی و کنش گر تغییر یافت.

کلمات کلیدی