هدف: هدف این پژوهش، تبیین و شناسایی قوت‌ها، ضعف‌ها، فرصت‌ها و تهدیدهای نظام آموزش عالی ایران در مواجهه فعال با جهانی شدن است. مواد و روش‌ها: رویکرد پژوهش حاضر کیفی و روش پژوهش مبتنی بر پدیدارشناسی بود. جامعه پژوهش تمامی متخصصان حوزه آموزش عالی در حیطه موضوعی جهانی ‌شدن بودند. ملاک‌های انتخاب نمونه عبارت‌اند از عضو هیئت علمی بودن، اشتهار موضوعی در سطوح ملی و بین‌المللی و یا دارا بودن اثر مکتوب در زمینه جهانی شدن در نظر گرفته شد. رویکرد نمونه‌گیری هدفمند و به روش انتخاب صاحب‌نظران کلیدی انجام شد و حجم نمونه 19 نفر براساس اشباع نظری تکمیل گردید. ابزار پژوهش مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و روایی محتوایی سؤالات مصاحبه، توسط 5 نفر از متخصصان احراز گردید. تحلیل مصاحبه‌ها در دو سطح تحلیل مضمون و تحلیل سؤالات انجام شد. بحث و نتیجه‌گیری: کدها در 96 مضمون سازمان‌دهنده و 20 مضمون فراگیر طبقه‌بندی شد. 3 مضمون فراگیر در قوت، 6 مضمون فراگیر در ضعف، 3 مضمون فراگیر در سطح فرصت و 8 مضمون فراگیر در سطح تهدید قرار گرفت. قوت‌ها: حمایت مدیران از روندهای جهانی شدن فعال، انگیزش درونی دانشگاهیان برای حضور در صحنه جهانی و امکان ایجاد بسترهای مناسب و معیارهای دانشگاه طراز جهان. ضعف‌ها: پاسخگویی نامناسب به نیازهای استراتژیک محلی، ملی، منطقه‌ای و جهانی، مناسب نبودن استانداردهای آموزشی، آزمایشگاهی و تسهیلات در سطح جهانی، عدم ارج‌گذاری به سرمایه‌های انسانی و بیکاری تحصیل‌کردگان، مناسب نبودن قوانین و مقررات در زمینه تعاملات و تبادلات، مناسب نبودن شاخص‌های جذب اعضای هئیت علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی و ارتقای دانشگاهیان و خودباختگی فرهنگی برخی استادان. فرصت‌ها: تأثیرگذاری نظام‌های آموزش عالی بر ساختارهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی دولت‌ها، امکان کسب درآمد دانشگاه‌ها از منابع متعدد، تقویت و به‌روز شدن نظام‌های آموزش عالی و تعامل با یکدیگر و نگاه مجامع بین‌المللی، دولت‌ها و دانشگاه‌های خارجی به ایران به‌عنوان کشوری با سابقه تاریخی و فرهنگی. تهدیدها: ایجاد محدودیت در انجام پژوهش مسائل و ارزش‌های بومی، ایجاد شاخص‌های علمی و سیاست‌گذاری‌های بین‌المللی و جهانی مبتنی بر نظریه نهادی، جذب گسترده نخبگان توسط کشورهای پیشرفته و دانشگاه‌های برتر، تحریم برخی از دانشگاه‌های ایران، آسیب به باورها، فرهنگ و زبان بومی، تحریم برخی از دانشگاه‌های ایران و نادیده گرفتن خردمندان در بدنه نظام حکمرانی. از نتایج این پژوهش برنامه‌ریزان، تصمیم‌گیران و سیاست‌گذاران نظام آموزش‌عالی به‌منظور بازنگری در کارکردهای آموزش، پژوهش و ارائه خدمات دانشگاه‌ها، تدوین اسناد نقشه علمی کشور، برنامه‌ریزی‌های مالی، تعیین بودجه، درآمدزایی دانشگاه‌ها، در تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری جذب و استخدام اعضای هئیت علمی و کمیت و کیفیت دانشجویان دوره‌های تحصیلات تکمیلی می‌توان استفاده کرد.

کلمات کلیدی