ترمیم و بازسازی نقیصههای استخوانی بزرگ از دیرباز به عنوان یکی از نگرانیها و چالشهای مهم و کلیدی پزشکان، جراحان ارتوپدی و همچنین دامپزشکان مطرح بوده است. تاکنون مواد و روشهای مختلفی جهت تسریع و بهبود فرایند بازسازی و ترمیم نقایص استخوانی مورد استفاده و آزمایش قرار گرفته اند؛ هرچند، اغلب آنها دارای یکسری محدودیتها و معایب بودهاند. یکی از ستراتژیهای درمانی تقریباً جدید در این زمینه، مهندسی بافت استخوان است که سعی دارد با گردآوری دانش مربوطه از علوم مختلف و ساخت داربستهای مناسب با روشهای گوناگون، به پزشکان و جراحان ارتوپدی یاری رساند. استخوان یک بافت فعال با خونرسانی قابل ملاحظه است که برای حفظ انسجام ساختاری و کارکردی خود به ارتباط بین عروق خونی و سلولهای استخوانی وابسته میباشد. آنژیوژنز یکی از فاکتورهای بسیار مهم و حیاتی در تکوین استخوان و همچنین ترمیم نقایص استخوانی است، به طوری که ترمیم و بازسازی موفق هر نقیصه بافتی مثل استخوان به شدت تحت تأثیر خونرسانی مطلوب به آن میباشد. در واقع، عروق خونی اکسیژن و مواد مغذی موردنیاز سلولهای موضع آسیب را فراهم کرده و از طرف دیگر، سلولهای التهابی و سلولهای بنیادی و پیشساز استخوانی را به آنجا میرسانند. عوامل مختلفی از جمله انواعی از فاکتورهای رشد، داربستهای سه بعدی با ابعاد نانو به همراه سلولهای بنیادی در روند آنژیوژنز دخالت دارند. در مهندسی بافت استخوان، یک چالش عمده تشکیل شبکه عروقی جدید و ضروری برای فرایند ترمیم و همچنین برقراری ارتباط عروق تازه تشکیل شده با عروق سالم واقع در مجاورت محل نقیصه میباشد که امید است با بکارگیری بیوراکتورهای پرفیوژن یا همکشتی مرتفع گردد. در این مقاله، به اهمیت آنژیوژنز در فرایند ترمیم و بازسازی استخوان، فاکتورهای رشد دخیل در این روند و استراتژیهای درمانی جهت تسریع و بهبود آنژیوژنز و بنابراین، استئوژنز پرداخته می شود.

کلمات کلیدی