بحران آب یکی از مهم‌ترین عواملی است که در مناطق خشک و نیمه‌خشک برای تولید محصولات کشاورزی محدودیت ایجاد می‌کند و برای نیل به امنیت غذایی مطلوب باید آب در بخش کشاورزی به صورت بهینه مصرف شود. به‌منظور بررسی بهره‌وری اقتصادی آب و کود نیتروژن بر روی گیاه کینوا پژوهشی به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد در تابستان 1397 انجام شد. تیمارهای مورد بررسی در این پژوهش شامل 3 روش آبیاری جویچه‌ای (متداول، یک در میان ثابت و متغیر) و 3 سطح کود نیتروژن (50، 100 و 200 کیلوگرم در هکتار) بود. روش‌های مختلف آبیاری جویچه‌ای بر صفات بهره‌وری اقتصادی کود، بهره‌وری فیزیکی آب (CPD)، شاخص سود به‌ازای متر مکعب آب مصرفی (BPD) و شاخص سود خالص به‌ازای متر مکعب (NBPD) و عامل جزئی سودمندی (PFP) در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار شده و سطوح مختلف کود نیتروژن نیز بر بهره‌وری اقتصادی کود، BPD، NBPD و PFP در سطح احتمال یک درصد و بر CPD در سطح احتمال 5 درصد معنی‌دار شد. لازم به ذکر است که اثر متقابل روش آبیاری و سطوح مختلف کود نیتروژن بر صفات بهره‌وری اقتصادی کود و PFP در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار و بر NBPD و BPD در سطح احتمال 5 درصد معنی‌دار بود. نتایج این پژوهش نشان داد که افزایش مقدار نیتروژن نسبت به مقدار توصیه شده (50 کیلوگرم در هکتار) در شرایط آبیاری جویچه‌ای متداول سبب کاهش بهره‌وری اقتصادی آب و کاهش بهره‌وری اقتصادی کود می‌شود. بر این اساس، بیشترین مقدار بهره‌وری اقتصادی آب، بهره‌وری فیزیکی آب و شاخص درآمد به‌ازای هر واحد آب مصرفی در تیمار آبیاری جویچه‌ای یک در میان متغیر و در شرایط اعمال 200 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن به دست آمد.

کلمات کلیدی