امروزه به دلیل مشکلات و چالش‌های زیست‌محیطی، بازشناسی نگرش و رفتار انسان با محیط‌زیست اهمیت زیادی پیدا کرده است. در این میان، جوامع روستایی و عشایری با توجه به ارتباط و بهره‌برداری مستقیم از منابع محیطی، بیشتر در مرکز توجه قرار گرفته‌اند. پژوهش حاضر نیز به‌دنبال بررسی و تحلیل نگرش و رفتار محیط‌گرایانة جوامع عشایری بخش بازفت از توابع شهرستان کوهرنگ استان چهارمحال و بختیاری پس از اجرای طرح مدیریت مشارکتی جنگل و مرتع (جایکا) است. این پژوهش از نوع پژوهش‌های کاربردی و ازنظر ماهیت و روش جزو پژوهش‌های توصیفی‌تحلیلی مبتنی بر پیمایش است. به‌منظور گردآوری اطلاعات از دو روش اسنادی و میدانی و از ابزار پرسش‌نامه استفاده شده است. جامعة آماری این پژوهش شامل همة عشایر ساکن در 5 روستایی است که طرح جایکا در آنها اجرا شده است. براساس سرشماری سال 1395، تعداد کل عشایر برابر با 2236 نفر و 442 خانوار بوده است که با استفاده از فرمول کوکران 206 خانوار به‌مثابة نمونه انتخاب شده‌اند. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات، T تک‌متغیره و تحلیل عاملی و چندمعیارة PSI به کار رفته است. نتایج آزمون T تک‌نمونه‌ای برای نگرش محیط‌گرایانة عشایر نشان داد طرح جایکا تأثیر زیاد و معناداری بر تغییر نگرش جامعة عشایری روستاهای درگیر در این طرح داشته و با توجه به میانگین نتایج حاصل‌شده نیز نگرش خودخواهانة عشایر ساکن در روستاهای مطالعه‌شده بیشتر از دو نوع نوع‌دوستانه و زیست‌کره بوده است. افزون بر این، نتایج به‌دست‌آمده از آزمون تحلیل عاملی نشان داد از مجموع 13 عامل، 6 عامل درمجموع 69.98درصد از واریانس را تبیین می‌کنند و در بین این 6 عامل، مهم‌ترین آن در رفتار زیست‌گرایانه، مسئولیت‌پذیری اجتماعی دربرابر محیط‌زیست است که با مقدار ویژة 13.60، درمجموع واریانس 36.75 را در کل واریانس‌ها به دست آورده است. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده، طرح جایکا سبب تغییر رفتارهای زیست‌محیط‌گرایانة عشایر منطقة پژوهش شده است که بهره‌برداران اصلی محیط‌زیست منطقه‌اند.

کلمات کلیدی