تعدادی از آیات قرآن، حاکی از شهادت اعضای بدن کافران و مجرمان بر ضد آنها در قیامت هستند. عدهای گواهی جوارح را از نوع شهادت قولی دانستهاند که به معنای اظهار عالمانه ما فی الضمیر است. بر این اساس، اعضای بدن در دنیا به رفتارهایی که از نفس صادر میشود آگاهی دارند، و همان اعضا در قیامت محشور میشوند و علیه نفس گواهی میدهند. طرفداران این دیدگاه، علم جوارح مادی را یکی از ادله شعور در جمادات برشمردهاند که از نظریات ملاصدرا است. در این پژوهش، مسأله این است که آیا شهادت قولی جوارح با اندیشههای بنیادین خود ملاصدرا در حکمت متعالیه سازگاری دارد، که بتواند برای اثبات شعورمندی جمادات مورد استفاده قرار گیرد یا خیر؟ شهادت « نگارنده ثابت نموده است که این دیدگاه مخالف با اندیشههای فلسفی ملاصدرا است. زیرا مستلزم مغایرت نفس و بدن، استقلال بدن از نفس در علم و » عالمانه اعضای بدن مادی بر علیه نفس در قیامت فعل، و حشر بدن عنصری است. در حالی که در حکمت صدرایی، بدن و نفس ترکیب اتحادی دارند، بدن به طور مستقل منشأ هیچ کمال و فعلی نیست، و انسان با بدن عنصری محشور نمیشود. بنابراین، نمیتوان به آیات شهادت جوارح، برای اثبات شعور در جمادات استدلال کرد.

کلمات کلیدی