مریم گلی روسی-خزری (Salvia abrotanoides (Kar.) Sytsma)، گونه ای چند ساله از تیره نعناعیان (Lamiaceae) است که برخی خواص دارویی آن، با ترکیبات موجود در اسانس، ارتباط دارد. مطالعه حاضر، مقدار و اجزای سازنده اسانس را در برگ و گل سه جمعیت گیاه، که در مناطق متفاوت (هارونیه، هزار مسجد و جغری) از استان خراسان رضوی رویش دارند، بررسی نمود. استخراج اسانس به روش تقطیر با آب، شناسایی اجزای آن، توسط GC-MS و خوشه بندی داده ها به روش UPGMA انجام شد. بیشترین (04/2%) و کمترین (70/1%) مقدار اسانس، به ترتیب مربوط به گل جمعیت هارونیه و برگ جغری بود. تعداد 35 ترکیب مختلف، در اسانس برگ و گل همه جمعیت ها، شناسایی شدند و در تمام موارد، سهم مونوترپن های اکسیژنی (82/63%-05/48%) بیش تر از مونوترپن های هیدروکربنی (63/39%-91/18%) بود. اسانس برگ، سسکویی ترپن های هیدروکربنی (16/8%-77/3%) بیشتری در مقایسه با سسکویی ترپن های اکسیژنی (54/6%-92/2%) داشت (به جز جمعیت هزارمسجد) و در اسانس گل (به جز جمعیت جغری)، عکس این حالت مشاهده شد. دلتا -3-کارن، 1و 8 سینئول و کامفور در برگ غالب بودند و در گل، علاوه بر این ترکیبات، آلفا-پینن، بورنئول و بورنیل استات نیز فراوان بودند. ترکیب 1و 8 سینئول، حدود یک چهارم اجزای اسانس همه نمونه ها را تشکیل داد. بورنیل استات برگ جمعیت جغری (97/5%) بیش تر از جمعیت های هارونیه و هزارمسجد (5%>) بود. حضور آلفا-کوپائن در گل، منحصر به جمعیت جغری بود. در آنالیز خوشه بندی، جمعیت ها بر اساس پروفایل متفاوت اسانس برگ و گل، از یکدیگر متمایز شدند. جمعیت های هزارمسجد و جغری در یک خوشه مشترک قرار گرفتند که حاکی از شباهت فیتوشیمیایی آنان و تفاوتشان با جمعیت هارونیه بود.

کلمات کلیدی