با توجه به آراء ابتکاری صدرالمتالهین شیرازی در تلقی وجودی از علم و همچنین باور به تکامل ذاتی نفس، هدف اساسی نوشتار حاضر تبیین تاثیرگذاری علم بر تکامل و تعالی وجودی نفس است. از نظر ملاصدرا، علم امری وجودی است و چون وجود مساوق با کمال است، حصول علم برای نفس، کمالی برای آن محسوب می شود. براین اساس صرف نظر از موضوع علم و مرتبه معلوم، هر علمی به جهت حصول وجودش برای نفس، کمالی برای نفس محسوب می شود. ولی باید توجه داشت که نوع علم، نوع تکامل را رقم می زند و از آن جایی که علم مراتب دارد، هرچه درجه وجودی معلوم شدید تر باشد، نفس متعالی تر خواهد شد. شایان ذکر است که تفسیر دقیق صدرایی از چگونگی حصول صور علمی برای نفس، به نحو افاضه به اصل هستی نفس و ایجاد تجدد وجودی در آن است نه افزوده شدن و انضمام کمالی بر نفس؛ به طوری که نفس در اثر این افاضه، ترفع وجودی یافته و با سیر در مراتب هستی، به ادراک حقایق آنها نایل می شود.

کلمات کلیدی