غلظت بالای سولفات یکی از آلوده کننده های آب‌های زیرزمینی در بسیاری از مناطق جهان بشمار می رود و از منابع مختلفی (لیتولوژی، اتمسفر، صنعتی و...) وارد آب‌های زیرزمینی می گردد. با استفاده از تکنیک های ایزوتوپی و هیدروژئوشیمی می توان ضمن تشخیص منشأ، به فرآیندها و واکنش-های موثر بر غلظت سولفات و تولید گاز سولفید هیدروژن پی برد. در این مقاله، برای اولین بار به مطالعه منشأ سولفات و عوامل مؤثر بر تغییرات غلظت آن و مقادیر ایزوتوپی‌ 34Sو 18O در آّب های زیرزمینی منطقه سرپل ذهاب پرداخته شد. تعداد 13 نمونه آب از منابع آبی منطقه در دی 93 و مهر 94 برداشت گردید و در آزمایشگاه هیدروژئوشیمی و ایزوتوپی دانشگاه واترلوو آنالیز گردید. غلظت سولفات در منابع آبی منطقه بین 5 تا 950 میلی گرم بر لیتر (در فصل تر و خشک به ترتیب دارای میانگین 1/110 و 9/106 میلی گرم بر لیتر) متغیر بوده، اما در نمونه های آب چشمه گنداب به دلیل ارتباط با مواد هیدروکربنی و تونل پاتاق به دلیل خروج آب از سازند گچساران زیاد بود (به ترتیب 6/339 و 1/950 میلی گرم بر لیتر). مقادیر 34S و 18O سولفات به ترتیب بین VSMOW‰ 5/9 تا 8/31 و 8/5 تا 1/13 متغیر به دست آمد. در چشمه گنداب، به دلیل احیای سولفات توسط میکروارگانیسم ها، علاوه بر استشمام بوی نامطبوع H2S، مقادیر ایزوتوپ های 34Sو 18O غنی تر از سایر منابع آبی (به ترتیب حدود ‰ 8/31 و ‰ 3/10) بوده و نمونه آب چشمه گلودره تحت تاثیر فاضلاب حمام و مواد شوینده (‰1≈34S) بالادست چشمه سبب تهی شدگی ایزوتوپی و آلودگی آن شده است. نتایج نشان می دهد که عوامل زمین شناسی، اتمسفری، انسانی و مواد هیدروکربنی بر غلظت و ایزوتوپ های سولفات در منابع آبی منطقه موثر است به طوری که عوامل انسانی و هیدروکربنی به‌صورت محلی و لیتولوژی در تمامی منابع آبی منطقه در غلظت و ایزوتوپ های سولفات تاثیر گذار بوده اند.

کلمات کلیدی