این پژوهش با هدف شناسایی سیاست‌های سازگاری افراد فاقد سند هویتی ساکن در سکونتگاه‌های غیررسمی شهر مشهد در زمینۀ دستیابی به آموزش و پرورش، بهداشت و درمان، مسکن، اشتغال و تأمین اجتماعی انجام شده است. همچنین هدف دیگر این پژوهش، بررسی مشکلات و محرومیت‌هایی است که این افراد با آن‌ها روبه‌رو هستند و نیز شناسایی نحوۀ خروج آنان از این مشکلات و محدودیت‌هاست. در پژوهش حاضر از روش نظریۀ زمینه‌ای که یکی از روش‌های تحلیل داده‌های کیفی است، برای تحلیل داده‌ها استفاده شده است. جامعۀ آماری پژوهش مطالعه تمامی افراد فاقد سند هویتی ساکن در سکونتگاه‌های غیررسمی در مناطق شهرداری شهر مشهد در سال 1395 بودند که حداقل پنج سال از سکونت آنها در این مناطق گذشته بود. برای جمع‌آوری داده‌ها از تکنیک مصاحبۀ نیمه‌عمیق و نیمه‌ساختاریافته استفاده شد. نوع نمونه‌گیری نیز نمونه‌گیری با حداکثر تنوع بود. یافته‌های حاصل از اجرای مصاحبه‌ها در دو بخش شامل مشکلات و محرومیت‌های افراد فاقد سند هویتی و سیاست‌های رفاهی اتخاذشده توسط آن‌ها ارائه شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد مشکلات و محرومیت‌های افراد فاقد سند هویتی در«توانایی اندک آن‌ها در استفاده از فرصت‌هایی که جامعه برای اعضای دارای مدرک شناسایی فراهم کرده است» خلاصه می‌شود. شانس کم تحصیل و ازدواج رسمی، برخوردارنبودن از تسهیلات و خدمات رفاهی جامعه، پایدارنبودن اشتغال آن‌ها و روی‌آوردن به مشاغل کم‌درآمد و یدی، از مهم‌ترین محرومیت‌ها و مشکلات موجود در زندگی افراد فاقد سند هویتی است؛ درنتیجه افراد فاقد سند هویتی با توجه به موقعیت ساختاری خود و به‌منظور حل مشکلات و محرومیت‌های خود، اجتماع شبه‌اشتراکی را تشکیل داده‌اند. این افراد توانسته‌اند وضعیتی را در این اجتماع به وجود آورند تا مشکلات خود را حل کنند و سیاست‌های رفاهی متنوعی را در حوزه‌های مختلف به‌منظور جهت بهبود وضعیت رفاهی خود به‌کار گیرند.

کلمات کلیدی