ادبیات فارسی یکی از دوران‌های مهمّ تحوّل و شکوفایی خود را در شبه‌قارّه و سرزمین هند سپری کرده است. میرجعفربیگ بینش کشمیری (وفات حدود 1100 ق.) یکی از نام‌آورانِ ناشناختۀ دورۀ تیموریان هند است که دیوان وی تا به امروز تصحیح نشده. گرچه بینش متولّد کشمیر است و سرزمین ایران را هیچ گاه به چشم ندیده، امّا برای درک صحیح، فهم و شناخت وی و آثارش باید محتوای فکری و اندیشگانی شعرش را واکاوی نمود؛ به همین دلیل به بررسی برخی زوایای پنهان در شعر بینش، به لحاظ اندیشه های نهفتۀ ایرانی، پرداخته می‌شود؛ تا از این طریق موجبات شناختِ بهترِ شاعر و همچنین شناخت بیشتر فرهنگ و تاریخِ ایرانی در دورۀ تیموری فراهم‌آید. آنچه تبیین گردید، نشان از اشراف بینش، بر زبان و فرهنگ ایران زمین دارد. ذکر برخی شهرها و اماکن جغرافیایی سرزمین ایران و رسومی چون جشن‌های نوروزی و باورهای فرهنگ ایرانی و زبان و اصطلاحات رایجِ عامیانه در اشعار بینش، همه نشانگر شناختِ عمیق شاعر از ایران است که موجب به تصویر درآوردنِ غیرمستقیمِ گوشه هایی از تاریخ اجتماعی و فکری زمانۀ تیموریان هند شده است. پرسش اصلی این است شاعری که تمام عمر خود را در منطقۀ کشمیر و هند سپری کرده، چرا و چگونه اندیشه‌های او تماماً ایرانی است؟ روش پژوهشِ این مقاله به‌صورت توصیفی- تحلیلی با استناد به ابزار کتابخانه‌ای و همچنین براساس شیوۀ یادداشت‌‌برداری از منابع و آثار بینش کشمیری است.

کلمات کلیدی