مهم‌ترین راه‌ دغدغه‌مند ساختن مردم در قبال حفاظت محیط زیست، آموزش فراگیر است. نوشتار حاضر با هدف گفتمان‌سازی و در پاسخ به سوال چیستی آموزش اثربخش محیط زیست صورت گرفت. این پژوهش به روش تحلیل اسنادی در بین اسناد ملی و بین‌المللی، مقالات و کتب حوزه آموزش محیط زیست انجام شد و بررسی‌ها تا حد اشباع نظری ادامه یافت. نتایج حاکی از آن بود که در بعد نظری، آموزش اثربخش محیط زیست مجموعه‌ای درهم تنیده‌ از ادراکات، تفسیرها و تحلیل‌های مربوط به فرآیند انتقال بینش، نگرش و کنش فعال محیط‌زیستی می‌باشد و در بعد اجرایی شامل مقوله‌هایی از جمله برنامه‌ریزی کلان توسط سیاست‌گذاران و مسئولین، تولید محتوا و کاربست دانش دریافت شده توسط فراگیران در سطوح مختلف جامعه است. آموزش اثربخش می‌تواند سیاست‌گذاری، تدریس و هدایت شود، هم‌چنین هادی تحقیقات باشد. در حال حاضر قلمرو پژوهشی آموزش محیط زیست با مشکلی به نام «بیش‌حقیقت‌گرایی»، به معنای انباشت انبوهی در هم ریخته از اطلاعات، مواجه شده‌است. از این رو، اهمیت جستار حاضر در ارائه رهیافتی جامع در قالب الگوی مفهومی است که به حقایق، توصیفات، تحلیل‌ها، تفاسیر و انتقادات انسجام بخشیده و ذیل ویژگی‌ها، استراتژی‌ها، بازوهای اجرایی و نتایج آموزش اثربخش محیط زیست را شفاف می‌سازد. در پایان پیشنهادهایی جهت پژوهش‌های آتی ارائه گردیده است.

کلمات کلیدی