مقاله حاضر در قالب بررسی نظریه ریسک (مخاطره) در اقتصاد اسلامی به دنبال پاسخ به این سوال است که: «آیا در اسلام، استحقاق سود در هر نوع فعالیت اقتصادی منوط به پذیرش ریسک از سوی عوامل مرتبط با آن فعالیت است؟» به عبارت دیگرآیا استحقاق سود بدون پذیرش ریسک فعالیت یا سرمایه‌گذاری از سوی یکی از عوامل اقتصادی، مشروعیت دارد؟. \\\\\\\\\\\\\\\"سود\\\\\\\\\\\\\\\" در این مقاله به عنوان پاداش سرمایه‌گذاری و یا کار اقتصادی است که پس از کسر هزینه‌های مرتبط به دست می‌آید و در مقابل خسارت و زیان است. این مقاله جهت پاسخ به سوال فوق به بررسی مفهوم و دلالت‌ها و شواهد نظریه می‌پردازد. در این راستا در ادبیات اقتصاد مرسوم و اقتصاد اسلامی کنکاش می‌کند. پس از آن با توجه به دلایل عقلی، آیات و روایات و احکام و قواعد مختلف فقهی و برخی شواهد فقهی ، موضوع تحقیق را به اثبات می‌رساند. در کنار منابع اسلامی، نظریات اقتصادی نیز مورد توجه قرار می‌گیرد. در نهایت با توجه به نظریات علمای اهل تسنن و فقهای شیعه، به این نتیجه می‌رسد که با توجه به اصل عدالت و لزوم تقابل تکالیف و حقوق؛ نگاه حاکم بر معاملات و سایر احکام و قوانین الزام‌آور شرعی مبتنی بر نظریه فوق می‌باشد. براساس این نظریه و نتایج حاصل از تحقیق، پذیرش ریسک و مخاطره در صورتی که همراه با کار و سرمایه مشروع باشد، باعث استحقاق سود خواهد بود و این نوع ریسک به عنوان معیاری اصیل برای سلامت شرعی معاملات و فعالیت‌های اقتصادی به حساب می‌آید. البته این موضوع به عنوان شرط لازم و نه کافی، قابل قبول است. لذا اولاً پذیرش مخاطره بایستی همراه با سرمایه یا عمل باشد و ثانیاً اگر ریسک با عمل یا سرمایه نامشروع همراه شود، باعث استحقاق سود نخواهد شد. این نظریه تمام معاملات و حتی مبادلات غیراقتصادی جامعه را در برمی‌گیرد.

کلمات کلیدی