ایران بزرگ فرهنگی شامل کشورهای مختلفی است. افغانستان یکی از مهمترین آنها ست. در ادبیات ایران شهری، افغانستان امروزی عبارت است از آریانا، آریاناویجه یا خراسان بزرگ. بسیاری از تاریخ پژوهان حوزة ایران شهر معتقدند که افغانستان امروزی جزء جدانشدنی از تمدن ایرانشهر بوده است. با کمی تسامح میتوان این جغرافیا را قلب تپندة تمدن ایران شهر قلمداد کرد که در دوران قبل از اسلام با نام آریانا، آریاناویجه و در دوران اسلامی با عنوان خراسان شناخته شده ا ست. با وجود آنکه افغانستان در دایرة ایران بزرگ فرهنگی قرار دارد، ایران پژو هان تو جه کمتری به این خطه داشته اند. حوزههای مختلفی مانند زبان فارسی و بررسی آثار تاریخی-فرهنگی در این حوزة جغرافیایی از دید ایران پژوهان پنهان مانده است و بیشتر پژوهشها را تاریخدانان اروپایی و یا ایراندوستان افغانستانی انجام داده اند. در این پژوهش با بهرهگیری از روش توصیفی- تحلیلی، تأثیر زبان فارسی بر تداوم اندیشة ایرانشهری و همچنین آن دسته از آثار تاریخی- فرهنگی بررسی شده است که نشان از فرهنگ غنی ایرانشهری دارد. داده های موجود در این پژوهش نشان میدهد، زبان فارسی و آثار تاریخی-فرهنگی، در تداوم اندیشه ایرانشهری در میان فارسی زبانان افغانستان نقش بسیار زیادی داشته است.

کلمات کلیدی