تعامل انسان و اطلاعات, دوره (7), شماره (3), سال (2021-1) , صفحات (30-45)

عنوان : ( بررسی میزان آشنایی، استفادۀ و نیز بررسی اثربخشی نقشه‌های ذهنی در فرایند بازیابی اطلاعات )

نویسندگان: عطیه باغستانی تجلی , اعظم صنعت جو , حسن بهزادی , حمیذرضا جمالی مهموئی ,
فایل: Full Text

استناددهی: BibTeX | EndNote

چکیده

زمینه و هدف: نقشۀ ذهنی یک نوع یادداشت‎برداری تمام‌رنگی و مصور است که در کانون نقشه، ایده و یا موضوع اصلی قرار دارد. سپس از این کانون شاخه‎هایی منشعب می‎شوند که نشان‎دهندۀ ایده‎های اصلی بوده و همۀ آن‎ها به ایده‎ای که در مرکز نقشه قرار دارد متصل هستند. نقشه‎های ذهنی در حوزۀ بازیابی اطلاعات مبحث نسبتاً جدیدی است، پژوهش‎های اندکی در خصوص بررسی اثربخشی نقشه‎های ذهنی در این حوزه در دنیا انجام شده است. هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی نقشه‌های ذهنی در فرایند بازیابی اطلاعات است. روش‌: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از جهت گردآوری اطلاعات در خصوص آشنایی و استفاده دانشجویان تحصیلات تکمیلی از نقشه‎های ذهنی به روش پیمایشی است. همچنین پژوهش حاضر از جهت بررسی تأثیر ابزار نقشۀ ذهنی در بازیابی اطلاعات شبه‌آزمایشی است. جامعۀ آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دانشجویان تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکتری) دانشگاه فردوسی مشهد سال 1395- 1396، در چهار حوزۀ علوم‌انسانی، علوم پایه، علوم مهندسی و علوم کشاورزی هستند. حجم نمونۀ آماری مرحله اول پژوهش شامل 224 نفر دانشجویان کارشناسی ارشد و 127 نفر دانشجویان دکتری است. حجم کل جامعۀ آزمایشگاهی 30 نفر می‌باشد. روش نمونه‌گیری مرحلۀ اول پژوهش تصادفی طبقه‌ای نسبتی است. حجم نمونۀ مرحلۀ دوم آزمایشگاهی به‌صورت هدفمند است. برای گردآوری داده‎ها در این پژوهش، از پرسشنامه استفاده شده است. آلفا کرونباخ پرسشنامه شمارۀ یک بیش‌تر از 8/0 و پرسشنامۀ شمارۀ دو و سه بیش‌تر از 7% است. یافته‌‌ها: باتوجه‌به تحلیل‌های آماری، میزان آشنایی و استفاده دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد از نقشه‌های ذهنی کم‌تر از حد متوسط می‌باشد. میانگین میزان رضایت از کل فرایند جستجو مرحلۀ دوم پژوهش (833/3) بیش‌تر از مرحلۀ اول (704/3) می‌باشد و میانگین اثربخشی که از طریق سنجش میزان رضایت از کل فرایند جستجو سنجیده شد در مرحله دوم فرایند جستجو (با کمک نقشۀ ذهنی) (359/3) بیش‌تر از مرحلۀ اول فرایند جستجو (بدون نقشۀ ذهنی) (332/2) می‌باشد. نتیجه‌گیری: نقشه‌های ذهنی باتوجه‌به تحلیل‌های آماری ابزار اثرگذاری در فرایند بازیابی اطلاعات است که می‌توان با برنامه‌ریزی دقیق، هدفمند و با مشورت از متخصصان حوزۀ بازیابی اطلاعات و علم اطلاعات از این ابزار استفاده کرد. سیستم‌های اطلاعاتی، موتورهای جستجو، نیاز اطلاعاتی و ... از جمله زمینه‌هایی است که می‎توان نقشه‎های ذهنی را در آن بررسی کرد.

کلمات کلیدی

, نقشۀ ذهنی, بازیابی اطلاعات, جستجو, اثربخشی فرایند بازیابی اطلاعات, نرم‌افزار نقشۀ ذهنی
برای دانلود از شناسه و رمز عبور پرتال پویا استفاده کنید.

@article{paperid:1088476,
author = {باغستانی تجلی, عطیه and صنعت جو, اعظم and بهزادی, حسن and حمیذرضا جمالی مهموئی},
title = {بررسی میزان آشنایی، استفادۀ و نیز بررسی اثربخشی نقشه‌های ذهنی در فرایند بازیابی اطلاعات},
journal = {تعامل انسان و اطلاعات},
year = {2021},
volume = {7},
number = {3},
month = {January},
issn = {۲۴۲۳-۷۴۱۸},
pages = {30--45},
numpages = {15},
keywords = {نقشۀ ذهنی، بازیابی اطلاعات، جستجو، اثربخشی فرایند بازیابی اطلاعات، نرم‌افزار نقشۀ ذهنی},
}

[Download]

%0 Journal Article
%T بررسی میزان آشنایی، استفادۀ و نیز بررسی اثربخشی نقشه‌های ذهنی در فرایند بازیابی اطلاعات
%A باغستانی تجلی, عطیه
%A صنعت جو, اعظم
%A بهزادی, حسن
%A حمیذرضا جمالی مهموئی
%J تعامل انسان و اطلاعات
%@ ۲۴۲۳-۷۴۱۸
%D 2021

[Download]