کی از ابزارهایی که در نقد و تحلیل جنبه‌های محتوایی و ساختاری آثار ادبی کاربرد مهم و نسبتاً جدیدی دارد، بحث موتیف، انگاره یا دانش بنمایه است. شناخت این ابزار به‌عنوان یکی از اصطلاحات رایج در هنر و ادب به علت خصلت برانگیزندگی و تکرارشوندگی از مقوله‌های مهم ادبی محسوب میگردد. در این پژوهش به روش تحلیل محتوا، از منظر کاربرد موتیف و تبیین جایگاه و کارکردهای آن، به بررسی اجمالی آثار چهار تن از داستان‌نویسان شاخص دهه‌های بیست و سی شمسی، صادق هدایت، بزرگ علوی، صادق چوبک، و بزرگ علوی، پرداخته شده است. پس از تحلیل ساختار، محتوا و کارکرد موتیفهای به‌کاررفته در این آثار مشخص شد که این موتیفها اغلب از نوع موتیفهای فکری و عاطفی هستند و نویسندگان از کارکردهای گوناگون موتیف برای غنی ساختن درونمایۀ آثار خویش بهره برده‌اند. همچنین موتیفهای به‌کاررفته در این آثار با شخصیت ‌پردازی، پیرنگ و فضای داستان ارتباطی تنگاتنگ دارند.

کلمات کلیدی