نقد پسایونگی، در ادامة رویکرد نقدیونگی کلاسیک و در نقد و تکمیل آن شکل گرفته است. با توجه به ابهام فرجام زال در منابع و شهرت تحلیل‌های مبتنی بر جاودانگی او، این جستار، روایت گمشدة مرگ زال را برای اولین‌بار در نسخ شاهنامه شناسایی کرده، نسبت آن با اسطوره زال در شاهنامة فردوسی و منابع آن را تحلیل کرده است. به علت این‌که بیشترین تحلیل‌ها از اسطورة زال، رویکرد یونگی، با تکیه بر کهن‌الگوی پیر خرد بوده، رویکرد انتخاب‌شده برای این تحلیل، رویکرد پسایونگی بوده‌است. اهمیت نامیرایی زال در نقد یونگی باعث شده، روایت میرایی زال، با این رویکرد پسامدرن نقد شود. در این دیدگاه، اسطورة زال، معرّف شخصیت یک شَمَن باستانی با نقش واسطة روحی بین خدای توتمی و مردمش، و خویشکاری تسلط بر جادو، شفادهندگی معنوی و دانش اشراقی است. تصاویر کهن‌الگویی مرتبط با این شخصیت، در دیدگاه یونگی، یک نقش مکمّل (ثانوی) در تشرّف قهرمان (رستم) به وی می‌داد؛ لیکن رویکرد پسایونگی، ضمن جانشینی الگوی پیر خرد با مرگ و تولد دوباره، معنای هستة اسطورة زال را به تشرف وی در مسیر وحدت با نیای توتمی‌اش توسعه می‌بخشد.

کلمات کلیدی