آزادی با ورود به جامعه عربی با دشوارههای چندوجهی روبرو گشت که اقتدارگرایی یکی از آنان است. حاکمان و دولتهای عربی اگرچه بهظاهر نهاد دین را از نهاد دولت متمایز ساختند؛ اما دین را ابزاری برای پیشبرد سیاستهای خود ساخته و از مفهوم آزادی نیز معنایی متفاوت استخراج نمودند. سؤال اصلی این مقاله این است که جایگاه و معنای آزادی در رویارویی با دولت و مذهب در جامعه عربی چیست؟ پاسخ به این سئوال بدین قرار است که درک از معنای آزادی در ادبیات سیاسی عرب متفاوت است و موانعی چون اقتدار دولت باعث شده است که امکان و توان جامعه عربی در توسعه و گسترش آزادی، خود را به صورت ناپایدار پدیدار سازد. به همین منظور این مقاله در صدد است با استفاده از روش تفسیری - تفهمی ماکس وبر و چارچوب مفهومی آزادی، به بررسی دشوارهی رویارویی آزادی، دولت و مذهب در جامعه عربی از دیدگاه عبدالله العروی، که یکی از متفکران مشهور در کشور مراکش میباشد، در قرن بیستم بپردازد. در این تحقیق نشان داده شده است که آزادی و دموکراسی به دلایل تاریخی و زمینههای قومی و فرهنگی نتوانسته است عملی شود. همچنین دین مانع آزادی نیست؛ بلکه سنتهای قبیلهای و دولتها هستند که در طول تاریخ مانع آزادی بودهاند.

کلمات کلیدی