چغندرقند یکی از محصولات مهم زراعی در دنیا است و بخش عمده‌ای از شکر مصرفی در کشور ما از این گیاه تأمین می‌شود. برنامه‌های اصلاح نباتات براساس ایجاد تنوع و انتخاب صفات کمی و کیفی است. بررسی تنوع ژنتیکی اولین گام برنامه‌های اصلاحی محسوب می‌شود. این مطالعه به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی 26 لاین اوتایپ و 4 شاهد که دارای صفات فنوتیپی متفاوت بودند انجام شد. آزمایش به‌صورت طرح آزمایشی بلوک‌های کامل تصادفی در سطح مزرعه‌ای به اجرا در آمد. سی ژنوتیپ برای صفات مزرعه‌ای موردبررسی قرار گرفت. پس از اندازه گیری صفات و ثبت داده ها، داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SAS، تجزیه واریانس و مقایسه میانگین انجام شد. نتایج تجزیه واریانس آماری صفات موردمطالعه نشان داد ژنوتیپ‌ها برای همه صفات اندازه‌گیری شده دارای اختلاف و تنوع معنی‌داری می‌باشند. و همچنین ژنوتیپ‌ها به‌وسیله 10 جفت آغازگر SSR موردبررسی قرار گرفتند که از 10 آغازگر SSR ، 3 آغازگر چندشکلی را نشان دادند. این 3 آغازگر ازنظر الگوی باندی موردبررسی قرار گرفتند و باندها براساس وجود یا عدم وجود (صفر و یک) نمره‌دهی شدند و برای درک بهتر شباهت‌ها و تفاوت‌ها از ماتریس تشابه استفاده شد. نتایج نشان داد از بین 3 آغازگر موردمطالعه ، آغازگر SB06 ، 100% چندشکلی را نشان داد.علاوه بر ارزیابی صفات و تنوع ژنتیکی با استفاده از نشانگر مولکولی SSR، به‌منظور تعیین ارتباط بین صفات مورفولوژیکی و داده‌های مولکولی و شناسایی نشانگرهایی که پیوستگی با این صفات رادارند نیز از روش رگرسیون گام‌به‌گام انجام شد. نتایج حاصل از تجزیه‌وتحلیل رگرسیون گام‌به‌گام نشان داد که ارتباط معنی‌داری بین صفات و برخی از آغازگرهای موردمطالعه وجود دارند. آغازگر SB06-1 با بیشترین تعداد صفت مرتبط بود. بالاترین همبستگی بین آغازگر SB06-1 , SB06-3 و صفت یکنواختی ریشه (r=0.40**) در سطح 1% را نشان دادند. نتایج بدست آمده نشان داد آغازگر SB06-1 برای آغازگر SSR بالاترین ارتباط با صفات را نشان دادند. بنابراین، این نشانگرها می‌توانند برای مطالعه تنوع ژنتیکی در لاین‌های اوتایپ مورداستفاده قرار گیرند و از آن‌ها در انتخاب به کمک نشانگر در برنامه‌های اصلاحی استفاده کرد.

کلمات کلیدی