مقدمه: سواد دیداری که به معنای مهارت تفسیر علائم، خطوط و رنگ ها و درک پیام در تصویر است، بهدلیل تسلط تصویر بر متن در عصر حاضر، از ضروریات و مکمل سواد اطلاعاتی است ) ACRL, 2011 (. علاوه بر اینکه خوانش صحیح کتاب های تصویری بدون متن، در گرو برخورداری از مهارت سواد دیداری است، این کتابها میتوانند ابزاری در خدمت آموزش سواد دیداری نیز باشند. از آنجایی که افزایش مهارت سواد دیداری با رشد خلاقیت، رابطه مستقیم دارد، بنابراین کتاب تصویری میتواند ابزاری برای آموزش سواد دیداری و افزایش خلاقیت باشد. بدین منظور پژوهش با هدف بررسی تأثیر آموزش سواد دیداری بر میزان رشد خلاقیت و مؤلفههای آن در دختران د هساله محصل در دبستانهای شهر مشهد با محوریت کتاب تصویری انجام شده است. روششناسی: پژوهش حاضر، از نظر هدف کاربردی و از نظر نوع پژوهش، در زمر ه پژوهشهای نیمه تجربی با پیشآزمون و پسآزمون همراه با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش، همۀ کودکان دختر 10 ساله محصل در دبستانهای مشهد در سا ل تحصیلی 98 - 99 بود که از این میان آنها 30 نفر بهصورت تصادفی انتخاب شد و در دو گروه آزمایش ) 15 نفر( و کنتر ل ) 15 نفرقرار گرفت. گرو ه آزمایش به مدت 16 جلسه، آموزش و تمرین سواد دیداری را دریافت کرد. ابزار گردآوری اطلاعات، آزمو ن خلاقیت تصویری تورنس و پرسشنامه محقق ساخته سواد دیداری کودک بود که توانایی آزمودنیها را سنجید. روایی پرسشنامه سواد دیداری، با نظر متخصصان علوم ارتباطات تأیید شد و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ ) 91 / 0 ( مورد محاسبه قرار گرفت. برای تحلیل داد هها، از آزمون کوواریانس یک متغیر ه استفاد ه شد. یافت هها: یافته های پژوهش نشان داد که میان نمرات خلاقیت کودکانی که آموزش سواد دیداری را دید هاند، با کودکانی که این آموزشها را ندید هاند، تفاوت معنادار وجود دارد؛ بهطوری که این آموزشها منجر به افزایش شاخص های سیالی، انعطافپذیری ، ابتکار و بسط در اید ههای آنان و در نتیجه باعث افزایش میزان خلاقیت آنان شد ه است. نتیج ه: اکنون پرداختن به آموزش سواد دیداری در کنار سواد اطلاعاتی بهدلیل سلطه تصویر، از سوی کتابداران مطرح است. بهخصوص اینکه این مهارت میتواند بر توانائی افراد نظیر خلاقیت اثرگذار باشد. آموزش سواد دیداری اقدامی مشترک بین اعضای هیئتعلمی، کتابداران، موز هداران، آرشیوداران، حرفهمندان منابع بصری، و متخصصان فناوری آموزشی است ) ACRL, 2011 (، اما در مدارس، بهصورت تفننی برگزار میشود )فلسفی، 1394 ( و مسئولیت سایر نهادهای آموزشی بهویژه کتابخانه ها را برجسته میکند. بهمنظور پرداختن به این آموزش لازم است، نظیر پژوهش حاضر، پروتکلهای آموزشی با مشارکت دیگر حوزهها نظیر ارتباطات و علوم تربیتی تقویت شود. همچنین ضرورت دارد از راهکارهای چندگانه بهمنظور آموزش بهره گرفته شود. این پژوهش از کتاب تصویری برای آموزش استفاده کرد. در نتیجه میتوان بیان کرد علاوه بر اینکه درک کتاب تصویری نیازمند سواد دیداری است، خود نیز بهعنوان ابزار آموزش سواد دیداری استفاده شود. بنابراین پژوهشهای آینده باید به بررسی چگونگی تقویت سواد دیداری در کتابخانه، افزایش آن در کاربران، شناسایی کتابهای تصویری مؤثر و نیز شناسایی پروتکل مناسب آموزشی بپردازند.

کلمات کلیدی