خودشفقتی» یا شفقت بر خود، یک فضیلت اخلاقی بنیادین در ساحت ارتباط با خود است که در دو دهه‌ی اخیر مورد توجه روانشناسی مثبت‌گرا قرار گرفته و آثار متعددی را در جنبه‌های نظری و کاربردی آن پدید آورده است. از سوی دیگر، قرآن کریم آیات بسیاری در رابطه با ایجاد و ارتقاء این فضیلت دارد که تاکنون استخراج نشده و می‌تواند گام بلندی در توسعه و تعمیق مطالعات تربیتی موجود به شمار آید. روان‌شناسان رویکردهای درمانی و برنامه‌های آموزشی ویژه‌ای برای شفقت برخود مطرح نموده‌اند؛ لکن برنامه تربیتی قرآن، در سه ساحت شناخت، عاطفه و رفتار قابل جستجوست که مسئله‌ی این پژوهش، استخراج راهکارهای شناختی آن به مثابه لایه‌ی نخست از نظام تربیت قرآنی با روش تحلیلی و تفسیر موضوعی است. با بررسی آیات با محتوای خودشفقتی، ده راهکار تربیتِ شناختی به دست آمد که عبارتند از: توحید در ربوبیت و استعانت، نگرش آیه‌ای، عقل‌ورزی، آینده‌نگری، شناخت قوانین هستی، شناخت محدودیت‌ها، اتقان در ارزش‌گزاری، شناخت موانع و اعتقاد به همگانی بودن رنج. این راهکارهای شناختی، نسبت به رویکردهای موجود روان‌شناختی، از جامعیت، کمال و اطمینان‌بخشی بالاتری برخوردار هستند.

کلمات کلیدی