حس‏ بویایی ازجمله قدیم‏ترین حس‏ها و تعداد ژن‏های خانواده آن در پستانداران بیشترین میزان یعنی یک درصد ژنوم آن‏هاست. حس بویایی در انسان دارای گیرنده‏ های بسیار متنوعی است و بدین‏ جهت می‏تواند میلیون‏ها بو را در هوا تشخیص بدهد و متمایز کند. بنابراین این حس از جمله راه‏های مهم کسب تجربه و شناخت محیط پیرامون است. شناختی که اساس مفهوم‏سازی‏های مختلف قرارمی‏گیرد و حداقل بخشی از آن در زبان منعکس می‏شود. نظر به اهمیت این حس‏ و نقش اساسی آن در مفهوم‏ سازی و با هدف مشخص‏کردن چگونگی رمزگذاری زبانی این مفهوم‏ سازی‏ها در زبان فارسی و روسی امروز و بازنمایی تفاوت‏ها و شباهت‏های این دو زبان در چگونگی استفاده از حس بویایی در مفهوم‏ سازی‏ها و رمزگذاری‏های زبانی مرتبط با آن، این پژوهش از منظر زبان‌شناسی فرهنگی ـ شناختی به انجام رسیده ‏است. ذکرکردن کلمۀ «شناختی» در کنار «فرهنگی» علی‌رغم علم به این حقیقت که شناخت، نقش اساسی و پایه‏ای در زبان‌شناسی فرهنگی نیز دارد عامدانه صورت‏ گرفته؛ چرا که تحلیل‌های ارائه‌شده در این پژوهش با بهره‏گیری از جزئیاتی که در چارچوب‏های شناختی توسط افرادی چون کووچش (2010 &2018) ارائه شده‏اند، انجام‏شده و بنابراین بار تحلیل شناختی آن بیش از آن چیزی ‏است که در زبان‌شناسی فرهنگی ارائه می‏شود. پژوهش حاضر یک پژوهش داده‏بنیان است که با رویکرد هم‌زمانی و به‌صورت توصیفی ـ تحلیلی به‏انجام‏رسیده ‏است. از آن‏جا که هدف این پژوهش بررسی حس بویایی از منظر زبان‌شناسی شناختی ـ فرهنگی در دو جامعۀ فارس و روس زبان امروز است، داده‏ها از اینترنت (از جست‌وجوی وبلاگ‏ها، دل‌نوشته‏ها و سایر مطالب موجود در صفحات مجازی) به‏دست آمده‏اند و مربوط به فارسی و روسی امروز هستند. برای بررسی داده‏ها ابتدا به روش «رویکرد واژگانی» کووچش (2018) کلمۀ «بو» در فرهنگ‌های لغت فارسی و روسی جست‌وجو شده و کلمات مترادف و برخی افعال هم‌نشین با آن مشخص شده‏اند. سپس از طریق نمونه‏های اینترنتی، صفات و هم‌نشین‌های مربوط به هر کدام به‌دست آمده و درنهایت با جست‌وجوی واژه‏های مرتبط به این حس در اینترنت، نمونه‏های زبانی ارائه‏شده در این مقاله که شیوۀ رمزگذاری زبانی مفهوم‏سازی‌های این حس در دو زبان را به‌دست می‌دهند، حاصل آمده‏اند. طرح‌واره‏ ها و استعارات پس از بررسی نمونه‏ های زبانی، مشخص ‏شده ‏اند. این بخش دوم یعنی استخراج داده‏ها از فضای مجازی، مشخص‏کردن مفهوم‏سازی‌های بین‏حوزه‏ای، طرح‌واره‏ها و استعاره‏ها و نحوۀ رمزگذاری زبانی آن‌ها چارچوب تحلیلی احساسات از دیدگاه زبان‌شناسی فرهنگی متعلق به شریفیان (Sharifian, 2017) را بازنمایی ‏می‏کند. در ادامه ابتدا پیشینۀ پژوهش بررسی می‏شود؛ سپس چارچوب نظری و داده‌های پژوهش ارائه و تحلیل ‏می‏شوند و درنهایت از تحلیل‌های صورت‏ گرفته نتیجه‏ گیری به‌عمل خواهد آمد.

کلمات کلیدی