چکیده از دوران پیـش در لغت ‌نامه‌های فارسی از جمله؛ بـرهان قـاطع، فرهنگ‌ جهانگیری، فرهنگ سروری، لغت فرس اسدی و غیره معنی دقیقی از پازند‌ داده‌ نشده است. همچنین سه اصطلاح «اوستا»، «زند» و «پازند» از دیر باز به جـای یکدیگر به کارمی رفته است. نویسندگان کتب پهلوی، اوستا را غالباً برای متن اصلی کتاب مقدس زردشتیان و زند را در مورد ترجمه و تفسیر آن به زبان پهلوی به کار برده اند. ولی گاهی هم این دو اصطلاح را با هم خلط کرده اند. همین اشتباه، به طور گسترده تر در آثار نویسندگان دوران اسلامی نیز دیده می شود. واژة زند در متن اوستا، یسنای 57 بند 8 به صورت آزَئین تی (azainti-) به معنی شرح و تفسیر وگزارش یا ترجمه آمده است. آزَئین تی (azainti-) از ریشة Zan اوستایی و دَن Dan فارسی باستان به معنی «دانستن و شناختن» مشتق شده که با پیشوند a به صورت آزَنتی و در پهلوی «زند» شده است. پس شاید بتوان گفت که اصل پازند، «پائی تی اَزَنتی» بوده است؛ یعنی شرح و گزارش سادة زند. تاوادیا معتقد است ریشة واژة زند که از اوستایی آ- زنتی گرفته شده، به معنای «دانستن» است و آن هم دانستن متن های کهنه و پرستشی؛ یعنی اوستایی. و محدود به «ترجمه» یا «توضیح و روشنگری» نیست. بنابراین از نظر موضوع و زبان شناسی معنای پازند «بازشناسی» (پتی + زن «شناختن») است یعنی، «بازشناسیِ» واژه های نامفهوم پهلوی.

کلمات کلیدی