ایران به دلیل برخورداری از مرزهای طولانی و تعدد همسایگان در مسائل مرتبط با کنترل مرزها از اهمیت برجسته ­ای برخوردار است. نگاهی کلی به مناطق مرزی کشور نشان‌دهنده عوامل متعددی است که کنترل مرزهای کشور را با چالش مواجه و زمینه بروز مشکلات عدیده­ای را فراهم نموده است، چنانکه با شناخت بهتر آن‌ها می ­توان گامی در جهت کاهش این مشکلات برداشت؛ و مرزهای کشور را بهتر کنترل کرد. پژوهش حاضر با هدف کاربردی و روش توصیفی-تحلیلی به دنبال بررسی عوامل مؤثر بر کنترل مرز در استان خراسان رضوی با کشور افغانستان است. برای گردآوری اطلاعات از دو شیوi کتابخانه­ ای و پیمایشی بهره گرفته شده است. جامعه آماری پژوهش متشکل از 13 کارشناس در زمینه­ های جغرافیایی سیاسی، علوم سیاسی و مرزبانان است. در بخش بعدی به‌منظور تحلیل یافته­ های پرسش‌نامه از نرم ­افزار SPSS و PLS استفاده شده است. نتایج یافته‌های میدانی در بخش آزمون T نشان داد که شاخص کلی کنترل مرز بر اساس ابعاد شکل‌گرفته با امتیاز میانگین 3.55 نشان از تأثیر مثبت ابعاد مطرح‌شده بر کنترل مرز در محدوده موردبررسی داشت. در بخش یافته ­های مرتبط با روش حداقل مربعات جزئی (PLS) نشان داد که ضرایب مسیر برای ابعاد اقتصادی و اجتماعی به ترتیب با امتیازهای 0.248 و 0.244 بیشترین مقدار همبستگی و برای ابعاد جمعیتی و سیاسی به ترتیب با امتیازهای 0.178 و 0.191 کمترین مقدار همبستگی را با کنترل مرز داشته ­اند.

کلمات کلیدی