آلوئه‌ورا یا صبر زرد (Aloe vera L. Syn: A.barbadensis Miller.) متعلق به تیره لاله (یا آلوئه) و جزو گیاهان گوشتی، چندساله، و همیشه سبز می‌باشد. مدیریت حاصلخیزی در مزرعه یکی از استراتژی‌هایی است که می‌تواند عملکرد آلوئه‌ورا را افزایش دهد، امّا متأسفانه اطلاعات در مورد مدیریت زراعی این محصول بسیار اندک است. به این منظور آزمایشی به‌صورت کرت‏های خرد شده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 92-1391 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی استان بوشهر به اجرا درآمد. عامل اصلی شامل کاربرد و عدم کاربرد کود گوسفندی (20 تن در هکتار) و عامل فرعی شامل کودهای بیولوژیک و شیمیایی در پنج سطح (1- کود شیمیایی (80 کیلوگرم در هکتار سوپرفسفات تریپل و 200 کیلوگرم در هکتار اوره)، 2- کود بیولوژیک میکوریزا (خاک حاوی قارچ‌هایی از گونه موسه‌آ)، 3- کود بیولوژیک نیتراژین شامل باکتری‌های Azotobacter spp.، Pseudomonas spp. و Azospirillum spp.، 4- ترکیب دو کود بیولوژیک میکوریزا و نیتراژین و 5- شاهد (بدون مصرف کود) بودند. وزن تر بوته، طول و عرض و ضخامت و تعداد برگ، وزن خشک بوته و عملکرد نهایی اندازه‌­گیری و محاسبه شدند. نتایج نشان داد برهم‌کنش بین کود دامی و کودهای بیولوژیک و شیمیایی بر تمامی صفات اندازه‌­گیری شده معنی‌دار بود. کاربرد کود دامی در مقایسه با عدم کاربرد آن باعث بهبود شاخص‏های رشد گردید. تلفیق کود دامی با کود شیمیایی بیشترین تأثیر را بر رشد آلوئه‌ورا داشت، به‌طوری‌که این تیمار دارای بیشترین وزن خشک و تر بوته به‌ترتیب با 10/78 و 18/3107 گرم و همچنین بیشترین عملکرد نهایی با 04/36 تن در هکتار بود.در نهایت، نتایج این تحقیق نشان داد که برای تولید عملکرد بالا و با کیفیت آلوئه‌ورا می‏‌توان از تلفیق کودهای دامی و بیولوژیک به‌جای کودهای شیمیایی سود برد.

Keywords