برای حفظ و مدیریت پایدار منابع محدود آب، مدل‌سازی و برآورد بیلان آبِ خاک در حوضه امری ضروری باشد. مدل‌سازی بیلان آبِ خاک، روند تقسیم بارش به رواناب، تبخیر و تغییرات رطوبت خاک را بررسی می‌کند. از آنجایی که این عوامل نسبت به زمان و مکان متغیر می‌باشند، بنابراین استفاده از یک مدل توزیعی برای برآورد دقیق‌ و مدیریت بهتر مفید می‌باشد. هدف این تحقیق استفاده از مدل SWB_2 بر اساس روش محاسبه بیلان تورنت وایت-ماتر و برآورد اجزای بیلان آب خاک، به همراه نفوذ خالص است. عمق ناحیه ریشه به عنوان حجم کنترل برای محاسبه نفوذ خالص در نظر گرفته شد. مدل پس از تأثیر دادن بارش، رواناب، تبخیر و ... بر تغییرات رطوبت خاک، حداکثر آب در دسترس در ناحیه ریشه را نیز محاسبه و با کم کردن آنها از یکدیگر نفوذ خالص را برآورد می‌کند. محدوده مورد مطالعه، حوضه آبریز نیشابور با مساحت کل ۹۱۵۷ کیلومتر مربع و اندازه سلول‌های ۵۰ در۵۰ متر انتخاب شد. مدل برای چهارسال از سال ۷۹-۸۳ اجرا شد. به طور میانگین سهم تبخیر و تعرق، رواناب و نفوذ برای ۴ سال به ترتیب ۲۸۸/۹، ۲۳/۹، ۴۲، میلی‌متر برآورد گردید که نشان می‌دهد سهم تبخیر و تعرق در منطقه نسبت به رواناب و نفوذ بیشتر است. نفوذ خالص و ظرفیت آب موجود (۲/۷) در اراضی زیرکشت با گروه هیدرولوژیکی خاک A و B، در سال‌های پر بارش از نرخ بالاتری برخوردار می‌باشد. غالب خاک مناطق کوهستانی جزء گروه هیدرولوژیکی B با نفوذپذیری بالا می‌باشد اما به دلیل شیب زیاد نفوذ عمقی نداشته، اغلب بارش به صورت رواناب سطحی جریان دارد. تبخیر و تعرق محاسبه شده با داده‌های اندازه‌گیری‌شده مقایسه، ضریب همبستگی ۰/۸۵ حاصل شد که نتیجه قابل قبولی است.

کلمات کلیدی