تحمل به یخ‌زدگی 40 ژنوتیپ عدس در دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1396 ارزیابی شد. وضعیت فلورسانس‌کلروفیل هفت ژنوتیپ متحمل (MLC11، MLC12، MLC17، MLC38، MLC95، MLC409 و MLC410) و یک ژنوتیپ حساس (MLC9) به یخ‌زدگی در پنج دوره زمانی (قبل از تنش، 12، 24، 48 و 72 ساعت) پس از اعمال دمای‌های 13-، 15- و 18- درجه سانتی‏گراد به‌مدت یک ساعت، به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار بررسی شد. مقدار F\\\'m در ژنوتیپ MLC409 در 72 ساعت پس از تنش یخ‌زدگی، اختلاف اندکی با مقدار آن در ساعات اولیه داشت. کاهش دما از 13- به 18- درجه سانتی‌گراد در ژنوتیپ‌های منتخب بر بیشینه‌ی کارایی پتانسیل فتوسیستم II (F\\\'v/F\\\'m) معنی‌داری نبود. این درحالی است که در ژنوتیپ MLC9، کاهش دما از 13- به 18- درجه سانتی‌گراد، منجر به کاهش 26 درصدی F′v/F′m شد. همچنین 24 ساعت پس ‌از تنش یخ‌زدگی،F\\\'v/F\\\'m در دمای18- درجه سانتی‌گراد با 14 درصد کاهش مواجه شد که بیش‌ترین کاهش در مقایسه با دماهای 13- و 15- درجه سانتی‌گراد بود، اما 48 ساعت پس‌از تنش یخ‌زدگی روند مطلوب بازیافت در هر سه دمای یخ‌زدگی مشهود بود. هرچند که 24 ساعت پس‌از تنش یخ‌زدگی، کارایی عملیاتی فتوسیستمII (F′q/F′m) در هر سه دما کاهش یافت، اما این کاهش در دمای 18- درجه سانتی‌گراد نسبت به سایر دماها بیشتر بود. همچنین به‌غیر از ژنوتیپ MLC9، سایر ژنوتیپ‌ها به­ویژه ژنوتیپ MLC12 توانایی بهبود آسیب تنش یخ‌زدگی 24 ساعت پس از تنش و بازگشت تدریجی به F\\\'v/F\\\'m قبل از تنش یخ‌زدگی را داشتند. به‌طورکلی، هفت ژنوتیپ منتخب، علاوه بر درصد بقای بیش از 80 درصد در دمای 18- درجه سانتی‌گراد، از پتانسیل بالایی در بازیابی عملکرد فتوسیستمII در این دما برخوردار بودند که می‌توانند برای مطالعات تکمیلی جهت کشت پاییزه در مناطق سرد و مرتفع مورد ارزیابی قرار گیرند.

کلمات کلیدی