رابطه دانش و عمل اخلاقی در فلسفه اخلاق، همواره با چالش مهمی به عنوان خطای آگاهانه اخلاقی و شکاف میان علم و عمل اخلاقی مواجه بوده است. چنین چالشی عمدتا به تلاش‌هایی برای رفع این خلاء با تاکید بر ساحت‌های دیگری همچون عواطف و اراده انسان‌ها منجر شده است. در میان متفکران مسلمان، رویکرد وجودی ملاصدرا نسبت به همه کمالات از جمله معرفت و خیر، بیشتر بر رویکرد سقراطی نسبت به معرفت و فضیلت قابل منطبق و در نتیجه در معرض چالش مذکور می‌باشد. این پژوهش با اعتقاد به تقدم تبیین حدود طرفین رابطه بر اصل آن و با نگاه تحلیلی‌ـ‌‌‌‌‌‌‌‌استنباطی به دیدگاه معرفت‌شناختی و ارزش‌شناختی صدرالمتالهین، به بررسی این مسأله می‌پردازد. بر اساس حکمت صدرایی به دلیل ارادی بودن فعل اخلاقی و مسبوقیت اراده به ادراک نفس، ادراک امر ملائم و ادراک تلائم میان آنها، این سه ادراک، منشاء انگیزش فعل اخلاقی هستند. از طرفی اثر انگیزشی ادراکات نسبت به افعال، متناسب با مرتبه وجودی آنهاست و علم حضوری به دلیل عینیت با معلوم از قوت وجودی بالاتری نسبت به علم حصولی برخوردار و در مقایسه با آن انگیزه‌بخشی بیشتری نسبت به فعل انسان دارد. لذا در صورت تناقض ادراکات حضوری و حصولی فرد در حیطه ادراکات مذکور، علوم حضوری میان انگیزش علوم حصولی و فعل اخلاقی حائل می‌شود و مانع تحقق فعل مقتضی آنها می‌شوند. حاصل این که تشکیک در رابطه معرفت و فضیلت، حاصل غفلت از علوم حضوری، در فرایند کنش‌گری اخلاقی و راهکار آن توجه به این موضوع است.

کلمات کلیدی