متن شناسی ادب فارسی, دوره (55), شماره (3), سال (2022-10) , صفحات (19-36)

عنوان : ( خواستن توانستن نیست؛ تأملی در باب بهانه‌جویی مرغان منطق‌الطیر )

نویسندگان: محمد تقوی ,

بر اساس تصمیم نویسنده مقاله دسترسی به متن کامل برای اعضای غیر دانشگاه ممکن نیست

استناددهی: BibTeX | EndNote

چکیده

طلب (خواستن) نخستین مرحله (مقام) در سیر و سلوک (سفر مرغان به سوی سیمرغ) است. در منطق‌الطیر مسائل مربوط‌ به این مقام بسیار مفصل‌تر از مقامات دیگر آمده است. در این مرحله مرغان به ضرورت یافتن سیمرغ و رسیدن به او اقرار و اصرار دارند. پرسش‌های اصلی مقاله عبارت است از: چرا مرغان با وجود این اقرار، در مقام عمل بهانه می‌آورند و به سفر تن نمی‌دهند؟ چرا با اینکه زیستن بدون سیمرغ را موجب بی‌نظمی (بی‌معنایی) در زندگی می‌دانند و گویی از وضع موجود خود ناراضی‌اند، هنگام آغاز سفر بهانه می‌آورند و از وضع موجود ابراز رضایت دارند و به داشتة خود بسنده می‌کنند؟ با توجه به اینکه مرغان نمایندۀ سالکان جویای حق و حقیقت (مردم مشتاق رسیدن به آمال و آرمان‌های خویش) هستند، این بهانه‌ها چه دلایل و انگیزه‌هایی می‌تواند داشته باشد؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها به مبانی نظری مربوط‌ به نسبت علم و عمل و خواستن و توانستن (داشتن یا رسیدن) اشاره می‌شود؛ سپس به نقش عواطف و به‌ویژه همّت (به معنی بلندنظری، عزم و ارادۀ جدی و توجه کامل قلبی به هدف) در تحقق خواسته‌ها پرداخته خواهد شد. با توجه به متن داستان، مسائلی مانند نقصان آگاهی، ترس، خودخواهی و انواع دلبستگی، از موانع رسیدن به مقصد نهایی (سیمرغ) مطرح شده است؛ اما در نظر عطار، نقصان در همّت (بی‌همّتی) که با تکرار کلمۀ «بس» بر زبان مرغان بیان می‌شود و نقش موتیف دارد، در این مرحله باعث اصلی عذر و بهانة مرغان بوده است.

کلمات کلیدی

منطق‌الطیر بهانۀ مرغان ضعف اراده سیر و سلوک همّت
برای دانلود از شناسه و رمز عبور پرتال پویا استفاده کنید.

@article{paperid:1091325,
author = {تقوی, محمد},
title = {خواستن توانستن نیست؛ تأملی در باب بهانه‌جویی مرغان منطق‌الطیر},
journal = {متن شناسی ادب فارسی},
year = {2022},
volume = {55},
number = {3},
month = {October},
issn = {2008-5486},
pages = {19--36},
numpages = {17},
keywords = {منطق‌الطیر بهانۀ مرغان ضعف اراده سیر و سلوک همّت},
}

[Download]

%0 Journal Article
%T خواستن توانستن نیست؛ تأملی در باب بهانه‌جویی مرغان منطق‌الطیر
%A تقوی, محمد
%J متن شناسی ادب فارسی
%@ 2008-5486
%D 2022

[Download]