طلب (خواستن) نخستین مرحله (مقام) در سیر و سلوک (سفر مرغان به سوی سیمرغ) است. در منطق‌الطیر مسائل مربوط‌ به این مقام بسیار مفصل‌تر از مقامات دیگر آمده است. در این مرحله مرغان به ضرورت یافتن سیمرغ و رسیدن به او اقرار و اصرار دارند. پرسش‌های اصلی مقاله عبارت است از: چرا مرغان با وجود این اقرار، در مقام عمل بهانه می‌آورند و به سفر تن نمی‌دهند؟ چرا با اینکه زیستن بدون سیمرغ را موجب بی‌نظمی (بی‌معنایی) در زندگی می‌دانند و گویی از وضع موجود خود ناراضی‌اند، هنگام آغاز سفر بهانه می‌آورند و از وضع موجود ابراز رضایت دارند و به داشتة خود بسنده می‌کنند؟ با توجه به اینکه مرغان نمایندۀ سالکان جویای حق و حقیقت (مردم مشتاق رسیدن به آمال و آرمان‌های خویش) هستند، این بهانه‌ها چه دلایل و انگیزه‌هایی می‌تواند داشته باشد؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها به مبانی نظری مربوط‌ به نسبت علم و عمل و خواستن و توانستن (داشتن یا رسیدن) اشاره می‌شود؛ سپس به نقش عواطف و به‌ویژه همّت (به معنی بلندنظری، عزم و ارادۀ جدی و توجه کامل قلبی به هدف) در تحقق خواسته‌ها پرداخته خواهد شد. با توجه به متن داستان، مسائلی مانند نقصان آگاهی، ترس، خودخواهی و انواع دلبستگی، از موانع رسیدن به مقصد نهایی (سیمرغ) مطرح شده است؛ اما در نظر عطار، نقصان در همّت (بی‌همّتی) که با تکرار کلمۀ «بس» بر زبان مرغان بیان می‌شود و نقش موتیف دارد، در این مرحله باعث اصلی عذر و بهانة مرغان بوده است.

کلمات کلیدی