زبان پژوهی, دوره (14), شماره (44), سال (2022-10) , صفحات (181-205)

عنوان : ( دلایل خروج بند موصولی در متون تاریخی: مطالعه موردی سفرنامه ناصرخسرو )

نویسندگان: الهام میزبان , علی علیزاده , اعظم استاجی ,
فایل: Full Text

استناددهی: BibTeX | EndNote

چکیده

پژوهش پیش رو با مطالعۀ خروج بند موصولی و عوامل مؤثر بر آن به عنوان یک فرایند نحوی اختیاری، به بررسی شباهت‌ها و تفاوت‌های عوامل مؤثر بر خروج بند موصولی در سفرنامۀ ناصرخسرو قبادیانی پرداخته است. در این راستا با نمونه‌گیری نظام‌مند و بررسی نیمی از این متن تاریخی با فاصله‌های ده صفحه‌ای، جملات موصولی متن استخراج و فرایند خروج بند از حیث میزان خروج، جایگاه­های خروج در دسترس، وضعیت معرفگی گروه اسمی، ارتباط جایگاه‌های افزوده با خروج بند و فراوانی آن‌ها در بند موصولی به نسبت بند اصلی، شیوۀ ارتباط بند موصولی با گروه اسمی مرجع، ساخت اطلاعی فعل، و وزن دستوری سازه‌های خروج یافته، مورد بررسی قرار گرفته‌است. یافته‌های این پژوهش نشان­ دهندۀ رواج بالای خروج بند موصولی در سفرنامۀ ناصرخسرو است به نحوی که تعداد 138 بند از مجموع 221 بند موصولی کتاب (62%) در جایگاه پس از فعل ظاهر شده و خروج یافته‌اند. همراستا با سلسله مراتب جهانی کینان و کامری (Keenan & Comrie, 1977) بیشترین خروج بند موصولی در سفرنامۀ مورد بحث از جایگاه‌های فاعلی و مفعولی صورت گرفته است. بیش از 50 درصد موارد خروج بند موصولی پیش از فعل‌های ربطی با ساخت اطلاعی زمینه‌ای بوده و همچنین بر اساس معیار وزن دستوری، بندهای خروج یافته از متن، در مقایسه با بندهای خروج یافتۀ متون معاصردر مطالعه راسخ مهند و دیگران (‌Rasekh Mahand et al., 2012) بندهای سبک­ تری محسوب می‌شوند. به علاوه، در متن سفرنامه چند نمونه از ضمیرگذاری بند موصولی در جایگاه فاعلی مشاهده شد که در فارسی امروز غیر دستوری محسوب می‌شود اما به نظر می‌‌رسد در آن دوره جایز شمرده می‌شده است

کلمات کلیدی

بند موصولی خروج بند موصولی وزن دستوری سفرنامۀ ناصرخسرو
برای دانلود از شناسه و رمز عبور پرتال پویا استفاده کنید.

@article{paperid:1091456,
author = {میزبان, الهام and علیزاده, علی and استاجی, اعظم},
title = {دلایل خروج بند موصولی در متون تاریخی: مطالعه موردی سفرنامه ناصرخسرو},
journal = {زبان پژوهی},
year = {2022},
volume = {14},
number = {44},
month = {October},
issn = {2008-8833},
pages = {181--205},
numpages = {24},
keywords = {بند موصولی خروج بند موصولی وزن دستوری سفرنامۀ ناصرخسرو},
}

[Download]

%0 Journal Article
%T دلایل خروج بند موصولی در متون تاریخی: مطالعه موردی سفرنامه ناصرخسرو
%A میزبان, الهام
%A علیزاده, علی
%A استاجی, اعظم
%J زبان پژوهی
%@ 2008-8833
%D 2022

[Download]