فقها بنابر نص شارع مقدس، در خصوص حق قصاص برای ولیّ‎دم متفق‌القول‌اند، از موارد اختلافی آنان، مسئلة مبادرت ولیّ‏دم در اجرای قصاص به اذن حاکم یا بدون اذن حاکم بوده است. در این خصوص فقها اقوالی ارائه کرده‏اند. مشهور فقها مانند شیخ طوسی، قائل به لزوم اذن حاکم در مرحلة صدور حکم قصاص و مرحلة اجرای آن شده‏اند. گروهی مانند محقق حلی فقط به لزوم اذن حاکم در مرحلة صدور حکم قصاص رأی داده‏اند و معدودی چون محقق اردبیلی قائل به عدم لزوم اذن حاکم در هر دو مرحله بوده‏اند. این پژوهش که با روش تحلیلی و با استفاده از داده‎های کتابخانه‏ای تدوین یافته، پس از طرح نظرهای فقها و دلایل هر کدام، در پی پاسخگویی به این پرسش است که آرای کدام گروه براساس ادلۀ نقلی و عقلی، مقبول است و قانون مجازات اسلامی، مأخوذ از کدام قول است. نتایج پژوهش، بیانگر آن است که قول مشهور با توجه به ادلة نقلی و عقلی، موجه و معتبر است و قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 مقتبس از آن است. همچنین می‏توان دریافت که آرای محقق اردبیلی در این موضوع از درجة اعتبار برخوردار نیست.

کلمات کلیدی