به منظور بررسی اثر مواد آلی مختلف بر قابلیت استفاده عناصر غذایی نیتروژن، فسفر و پتاسیم در خاک و عملکرد گیاه گندم، آزمایشی گلدانی به صورت طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال 1399 انجام شد، که تیمار های آزمایشی شامل شاهد، تفاله های (لیمو ترش، غوره، گوجه فرنگی، چای سیاه، قهوه) و کمپوست هر یک از آن ها بودند. نتایج نشان داد که وزن خشک اندام هوایی در همه تیمار ها به جز (تفاله های لیمو، گوجه فرنگی و قهوه و کمپوست تفاله های چای و قهوه) به صورت معنی دار نسبت به شاهد افزایش یافت. همچنین تمام تیمار ها سبب افزایش غلظت نیتروژن کل و پتاسیم قابل استفاده خاک نسبت به شاهد شدند. در مورد فسفر قابل استفاده خاک نیز، تنها در مورد کمپوست تفاله های گوجه فرنگی و قهوه افزایش معنی داری نسبت به شاهد مشاهده شد. به طور کلی کمپوست تفاله گوجه فرنگی در تمامی صفات بیشترین تاثیر را داشت به طوری که در مورد وزن خشک اندام هوایی و غلظت سه عنصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم، این تیمار توانست به طور معنی داری مقدار این صفات را به ترتیب (7/46، 141، 234، 9/225) درصد نسبت به شاهد افزایش دهد. همچنین مقایسه بین میانگین تفاله ها و کمپوست آن ها نشان دهنده تاثیر بیشتر کمپوست ها نسبت به تفاله ها در همه پارامتر ها بود. بنابراین می توان عنوان کرد که مصرف کود های آلی به خصوص به شکل کمپوست شده، می تواند علاوه بر افزایش عملکرد گیاه، تاثیر مثبتی بر روی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک داشته باشد.

کلمات کلیدی