برای انتخاب الگوی کشت مناسب با این هدف که بتوان ضمن حداکثرسازی درآمد کشاورز، پایداری و ثبات در تولید داشته باشیم، نمی‌توان تنها به مباحث اقتصادی یک‌ساله بسنده کرد، بلکه مسائلی نظیر مقابله با علف‌های هرز، مقابله با آفات و بیماری‌ها و حاصلخیزی خاک در بلند مدت باید مورد توجه قرار گیرد. روشی که کشاورزان به صورت سنتی بکار می‌گیرند و حتی امروزه نیز کاربرد دارد، تناوب زراعی است. با این وجود معمولا تناوب زراعی در بهینه‌سازی الگو کشت در نظر گرفته نمی‌شود. در این پژوهش، اثر تناوب کشت بر عملکرد محصول و میزان سود قابل حصول (به عنوان اقدام مدیریتی تاثیرگذار) از واحد زراعی توسط یک معادله ارزشیابی مورد بررسی قرار گرفته است. به‌منظور احتساب تناوب زراعی به عنوان یک عامل در معادله بهینه‌سازی، روشی ابتکاری در این مطالعه ارائه شده‌است. در این روش، ماتریس ضریب تاثیر تناوب کشت، از طریق نظر کشاورز مجرب تکمیل شد. درایه‌های این ماتریس، ضرایب تاثیر کشت هر محصول پس از محصول دیگر را نشان می‌دهد. همچنین برای بررسی اثر تناوب، مطابق با نظر کشاورزان، 7 تناوب مختلف با محصولات گندم، سیب‌زمینی، ذرت دانه‌ای، جو و آیش مورد مطالعه قرار گرفت. منطقه مورد مطالعه نیز شبکه آبیاری و زهکشی شاوور در استان خوزستان می‌باشد. نتایج حاصل از بررسی اثر تناوب نشان داد، در تناوب‌های مختلف میزان عملکرد گندم تا 9.6%، ذرت دانه‌ای تا 3.3% و جو تا 11.4% افزایش داشته‌ که بر سود حاصل از واحد زراعی افزوده می‌شود. همچنین در بررسی تناوب برتر با سایر تناوب‌ها، نتایج نشان داد وجود آیش در تناوب و بکارگیری تناوب مناسب با گیاهان انتخابی، امکان افزایش سودآوری واحد زراعی را ایجاد می‌کند.

کلمات کلیدی