تنش گرمایی با ترکیب عوامل زیست- هواشناسی متعدد تعیین می‌شود و تأثیرات شدیدی بر سلامت انسانی و اکوسیستم دارد. هدف از این پژوهش بررسی الگوی فضایی تغییرات فصلی تنش گرمایی در ایران با استفاده از شاخص شاخص جهانی اقلیم-گرمایی (UTCI) است. برای این منظور از داده‌هایERA5 از سال 1981 تا 2020 استفاده شد. تغییرات تنش گرمایی فصلی با استفاده از تحلیل شیب سن و آزمون من-کندال تصحیح شده بررسی شد. همچنین برای درستی سنجی داده‌ها سنجه های آماری RMSE، PBIAS، NSE و RSR مورد استفاده قرار گرفت. بررسی فصلی شاخص UTCI نشان داد که این شاخص ناهمگونی منطقه‌ای قابل‌توجهی در ایران دارد. افزایش UTCI از شمال به جنوب ایران منجر به افزایش تنش گرمایی می‌شود. پراکنش فضایی پهنه-هایی که در دوره گرم سال تنش گرمایی ندارند، عمدتاً منطبق با ارتفاعات است. در فصول سرد سال مناطقی با ارتفاع بیش از ۳۰۰۰ متر در ایران دارای تنش سرمایی خفیف تا متوسط هستند. بررسی روند تنش گرمایی طی چهار دهه گذشته که با آزمون من-کندال تصحیح شده مورد بررسی گرفت نشان داد که UTCI در ایران روند غالب افزایشی دارد. شاخصUTCI در فصول بهار و پاییز در ۱۰۰ درصد و فصول زمستان و تابستان به‌ترتیب در ۹۹.۸۳ و ۹۹.۷۵ درصد از کشور روند افزایشی را نشان می دهد. بیشینه روند افزایشی معنی‌دار شاخص در سطح ۰.۰۵ در فصل بهار ۹۸.۰۲ به‌دست آمده است. به‌همین ترتیب بالاترین مقدار شیب روند متوسط‌ پهنه‌ای کشور نیز با مقدار ۰.۵۲ درجه‌سلسیوس در همین فصل دیده می‌شود که در سطح آلفا ۵ درصد معنی‌دار است.

کلمات کلیدی