زمینه و هدف: با توجه به این که برخی از مناطق کشور مانند خراسان رضوی، اصفهان، کرمان و سایر استانها آلوده به آرسنیک هستند،و از طرفی اکثر خاکهای ایران با درجات مختلف شوری همراه بوده و کمتر عملیات مدیریتی زراعی مانند انتخاب گیاه مناسب و یا کاربرداسیدهای آلی مانند اسید سالیسیلیک استفاده شده است، بنابراین این تحقیق با اهداف ذیل انجام شد: )2بررسی تاثیر تلقیح باکتری سودوموناس پوتیدا در شرایط تنش شوری خاک، )5بررسی تاثیر آلودگی آرسنیک در شرایط تنش شوری خاک، )3بررسی تاثیر محلول پاشی اسید سالسیلیک بر گیاه کینوا کشت شده در خاک شور و )8اثرات دوگانه و سه گانه تیمارهای آزمایشی بر برخی از خصوصیات کمی و کیفی گیاه کینوا. روش پژوهش: این طرح بصورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی شامل فاکتور اول )2خاک شاهد (بدون تلقیح باکتری سودوموناس پوتیدا ، )5تلقیح باکتری سودوموناس پوتیدا ، فاکتور دوم دو سطح آرسنیک (صفر و 87میلیگرم برکیلوگرم) و فاکتور سوم محلول پاشی دو سطح اسید سالیسیلیک (صفر و 7/2میلی مولار ) به صورت گلدانی، در مجموع 58گلدان با حجم 2777سانتی متر مکعب روی گیاه کینوا رقم Titicacaبا سه تکرار انجام گردید. برای تهیه خاک شور فاقد آرسنیک از عمق صفر تا 37سانتی متری از روستای قریه اره واقع در 82کیلومتری جاده مشهد-سرخس نمونهبرداری گردید. پس از خشک کردن با هوا و کوبیدن، نمونهها با کمک الک دو میلیمتری الک شده و سپس بخشی از آنها به منظورتجزیههای اولیه به آزمایشگاه علوم خاک منتقل گردید. پس از ماده سازی خاک، 8 کیلوگرم خاک به هر گلدان منتقل گردید. سپس نمک آرسنیک ( )Na2AsHO4.7H2Oبه مقدار 87میلی گرم بر کیلوگرم خاک به گلدان ها اضافه و هم زده شد، پس از کشت گیاه کینوا رقم ،Titicacaهنگامی که گیاهان به مرحله دوبرگی رسیدند، محیط کشت مایع حاوی باکتری سودوموناس در سه مرحله (با فواصل 2روزه) اضافه شدند ومحلول پاشی گیاهان در مرحله 8برگی با اسید سالیسیلیک طی 2مرحله (با فواصل 6روزه) انجام شد. سپس پارامترهای رنگیزههای فتوسنتزی ) ،(Lichtenthaler, 1987فعالیت آنتی اکسیدانی ( برگهای تازهDhindsa et al, 1981) ( و کاتالازBates et al, 1973) (، پرولینBrand-Williams et al, 1995) گیاه در آزمایشگاه خاکشناسی دانشگاه فردوسی انجام گردید. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس اثر متقابل سه گانه آرسنیک×اسیدسالیسیلیک ×باکتری نشان داد که اثر متقابل سه گانه برکاروتنوئید در سطح 2درصد ( p< 0.01) و بر مقادیر کلروفیل ،a پرولین و فعالیت آنتی اکسیدانی درسطح 2درصد ( p< 0.05)معنی دارشدند. نتایج مقایسه میانگین اثر متقابل سه گانه سطوح آرسنیک، محلولپاشی اسیدسالیسیلیک و باکتری نشان داد که در سطح صفر آرسنیک+محلول پاشی 7/2میلی مولار اسید سالیسیلیک + تلقیح باکتری نقش مثبت و معنیداری بر مقدار کلروفیل 27/06( aمیکروگرم بر گرم وزن تر) معادل %+52/22 و کاروتنوئید ( 3/23میکروگرم بر گرم وزن تر) معادل %+52/20 نسبت به شاهد هر یک (خاک شور) افزایش نشان داد. همچنین حضور آرسنیک ( 87میلی گرم بر کیلوگرم) + محلولپاشی 7/2میلی مولار اسید سالیسیلیک + تلقیح باکتری موجب افزایش معنی دار پرولین ( 4/53میکروگرم بر گرم وزن تر) معادل %+55/52 نسبت به نمونه شاهد شد که اثرات مثبت محلولپاشی اسید سالیسیلیک و باکتری را در شرایط تنش شوری همراه با آلودگی آرسنیک در خاک نشان داد. آرسنیک ( 87میلی گرم بر کیلوگرم) + محلول پاشی7/2 میلی مولار اسید سالیسیلیک + تلقیح باکتری افزایش معنیداری بر فعالیت آنتی اکسیدانی گیاه کینوا ( 82/73میکروگرم بر گرم وزن تر) معادل %+80/44 نسبت به نمونه شاهد داشت. نتیجه گیری: استفاده از باکتری سودوموناس پوتیدا و اسید سالیسیلیک میتوانند با تنظیم سطوح متابولیتهای مختلف آنزیمهای آنتی اکسیدانی، متابولیتهای ثانویه و ترکیبات کلات کننده فلز، تحمل گیاهان را در برابر تنشهای شوری و فلزات سنگین افزایش دهند. در این تحقیق اسید سالیسیلیک در شرایط شوری طبیعی خاک ( )4/26 dS/mباعث افزایش کلروفیل ،aکاروتنوئید، پرولین و فعالیت آنتی اکسیدانی به ترتیب به میزان %+6/8 ،%+2/6 ،%+28و %+4/0شد. از طرفی دیگر، درشرایط شوری طبیعی خاک ( )4/26 dS/m یا آلودگی 87میلیگرم برکیلوگرم آرسنیک در خاک باعث افزایش شدید پرولین گیاه به میزان %57/62شده که منجر به افزایش فعالیت آنتی اکسیدانی به میزان %+34/75شده است. تلقیح باکتری سودوموناس پوتیدا به خاک شور آلوده به آرسنیک باعث افزایش پرولین گیاه به میزان %+55/52و افزایش فعالیت آنتی اکسیدانی به میزان %+80/44شده است که بهبود زیادی درمحتوای کلروفیل، کاروتنوئید و فتوسنتز گیاه کینوا گردیده است.

Keywords