تحولات صورت گرفته در عرصه فناوری های نظامی و همچنین تحولاتی نظیر جهانی شدن، پیوستگی فضاهای جغرافیایی و غیره در فضاهای جغرافیایی، دفاع را به عنوان یکی از پایه های اصلی بقاء کشورها دچار دگرگونی کرده است. چرا که تحول از جنگ سخت به سوی جنگ نرم و حرکت به سوی جنگ هوشمند در طی دهه های اخیر، رویکردها نسبت به دفاع را متفاوت از گذشته کرده است. این تحولات سبب توسعه بحث‌ها پیرامون آمایش دفاعی فضاهای جغرافیایی کشورها شده است. در این میان کشورهای خاورمیانه با توجه به شرایط خاصی که دارا می باشند از نظر دفاعی اهمیت و جایگاه برجسته ای دارند. در مقاله حاضر با روش توصیفی و تحلیلی و با استفاده از یافته های کتابخانه ای و میدانی و با نرم افزار SMART PLS تلاش شده است ابعاد پایه ای موثر بر آمایش دفاعی کشورهای خارومیانه را مورد بررسی قرار دهد. نتایج حاصل از تحقیق حاضر نشان دهنده آن است که مولفه های موثر بر آمایش دفاعی کشورهای خاورمیانه شامل 130 مورد است که در قالب 15 بعد قرار می گیرند. اهمیت این ابعاد در آمایش دفاعی کشورهای خاورمیانه به این صورت است بعد ژئوپلیتیکی با امتیاز 0.43 در جایگاه اول، بعد نظامی با امتیاز 0.41 در جایگاه دوم، بعد اقتصادی با امتیاز 0.41در جایگاه سوم، بعد سیاسی با امتیاز 0.39 در جایگاه چهارم، بعد هیدرولوژی با امتیاز 0.34 در جایگاه پنجم، بعد امنیتی با امتیاز 0.32 در جایگاه ششم، بعد اجتماعی با امتیاز 0.29 در جایگاه هفتم، بعد جمعیتی با امتیاز 0.28 در جایگاه هشتم، ، بعد فرهنگی با امتیاز 0.26 در جایگاه نهم، بعد علمی-بهداشتی با امتیاز 0.25 در جایگاه دهم، بعد ژئومورفولوژی با امتیاز 0.25 در جایگاه یازدهم، بعد ریاضی با امتیاز 0.2 در جایگاه دوازدهم، بعد اقلیمی با امتیاز 0.2 در جایگاه سیزدهم، بعد زیستی با امتیاز 0.2 در جایگاه چهاردهم، بعد خاکی با امتیاز 0.18 در جایگاه پانزدهم قرار گرفته است.

کلمات کلیدی