فتحعلی‌شاه قاجار (1212-1250 ق.) با گردآوردن شاعران و ارج‌نهادن به ایشان، به احیای شعر دربار پرداخت. این کار سبب شد تا در زمان او، تذکره‌های مهمّی تألیف گردد و احوال و اشعار شاعران در این تذکره‌ها ثبت و ضبط شود. از تذکره‌های مهمّ این دوره که هنوز به چاپ نرسیده و دربارة آن تحقیقات اندکی نیز انجام شده، تذکرۀ «مدایح حسینیه» نوشتۀ عبدالباقی اصفهانی (متوفی 1238 ق.) است. این کتاب تذکره‌ای عصری، ممدوحی (مناقبی) و محلّی است و به‌دلیل این ویژگی‌ها ارزش تاریخی ویژه‌ای دارد. همچنین نثر ادبی و موسیقایی آن نیازمند بررسی و تحلیل ادبی است. هدف از این جستار، شناختن ارزش‌های تاریخی و محتوایی و ویژگی‌های ادبی این کتاب است. بدین منظور با روش تحلیلی‌-توصیفی و ابزار کتابخانه‌ای، به شناسایی و معرّفی نسخه‌های این کتاب و بررسی ارزش تاریخی و ویژگی‌های خاصّ فکری، زبانی، و ادبی آن پرداخته شده است. بر اساس بررسی‌های این جستار، مدایح حسینیه به‌دلیل توجه ‌به گونۀ غالب شعر شاعران و نیز بیان شرح حال شعرای گمنام و اطّلاعات منحصربه‌فرد از زندگی آنان و نیز به‌دلیل ارائۀ نمونه‌های مفصل شعری از آنان، از نظر تاریخ ادبیّات ارزشمند است؛ همچنین، به‌علّت بسامد بالای سجع‌پردازی­ها و قرینه‌سازی‌های لفظی و نیز کاربرد فراوان ترکیبات خلّاقانه و صورت‌های تشبیهی و استعاری، ارزش‌های ادبی چشمگیری دارد. بر همین اساس، تصحیح و چاپ این کتاب ضرورت دارد.

کلمات کلیدی