چکیده با حمله نظامی عراق به ایران، نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران با یکی از بزرگترین تهدیدات سیاسی-امنیتی مواجه شد. حضرت امام به عنوان رهبر انقلاب، در مواجهه با این تهدید، تدابیر و راهبردهای مختلفی را مدنظر داشتند که مجموعه آنها را می توان در قالب مفهوم «مدیریت دفاعی» حضرت امام مطرح کرد. این پژوهش به دنبال بررسی و تحلیل«فلسفه و ماهیت دفاع مقدس» از منظر امام(ره) و مبتنی بر متن«صحیفه امام» می باشد. روش پژوهش، روش تحلیل محتوای ترکیبی(کیفی وکمّی) است و با دو رویکرد قیاس و استقراء، متن صحیفه امام (ره) در دوران دفاع مقدس مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته است. بر اساس فرایند «کد گذاری و مقوله بندی»، مهمترین تدابیر و راهبردهای حضرت امام احصا گردید. یافته های پژوهش نشان می دهد، دربین مفاهیم مولفه «فلسفه و ماهیت دفاع مقدس»، سه مفهوم «جنگ عقیده و جنگ اسلام و کفر»، «احیای ارزش های اسلامی و دینی» و «مبارزه با سلطه و استکبار قدرت ها» بالاترین فراوانی را داشته اند. حضرت امام برای مشروعیت بخشی به جنگ و دفاع مقدس، سه راهبرد مشخص شامل «تبیین فلسفه جنگ و دفاع از منظر دینی و عقیدتی»،«تبیین فلسفه جنگ از منظر امت محوری و جهانی اندیشی» و «تبیین فلسفه جنگ از منظر ملت محوری و حکومت محوری» را مد نظر داشتند. با عنایت به محوریت رضای الهی در منظومه فکری و عقیدتی حضرت امام، راهبرد «تبیین فلسفه جنگ و دفاع از منظر دینی و عقیدتی» مهمترین راهبرد محسوب می شود و میزان بالای فراوانی مفاهیم این راهبرد نیز موید این مطلب است.

کلمات کلیدی