گلفشانهای قارنیارق و نفتلیجه از گلفشانهای فعال بزرگ دشت گرگان به شمار میروند که در نیمه باختری این دشت واقع شده اند. جهت تعیین منشاء این گلفشانها مطالعه محدودی با استفاده از بررسی نمونه های جمع آوری شده از خروجی این گلفشانها انجام و بر این مبنا مدلهایی از ساختار زیرسطحی آنها ارائه شده است. در این مطالعه جهت بررسی این دو گلفشان برای اولین بار از داده های ژئوفیزیکی استفاده شد. با استفاده از یک مقطع لرزهای دوبعدی که از این دو گلفشان عبور میکند و چاه اکتشافی گرگان ٣ -الف که در نزدیک گلفشان قارنیارق حفر شده است، توالی رسوبی و عناصر ساختاری ریشه گلفشانها ترسیم شد. تفسیر مقطع لرزه ای نشان میدهد در ریشه این گلفشانها تعدادی گسل عادی وجود دارد که از لایه های دوران نوزیستی عبور کرده اند و با شیب زیاد و به طور متحدالمرکز به رأس رسوبات چین خورده دوران میانه زیستی میرسند. به نظرمیرسد موقعیت تشکیل این گلفشانها با چین خوردگی های عمیق، تداوم تنش و دیاپیریسم در لایه های کپه داغی کنترل میشود که به نوبه خود سبب توسعه شکستگیها و گسلها در این موقعیت کششی شده اند. با توجه به تداوم گسلها و درزه ها تا رأس چینهای مدفون کپه داغ پیشنهاد میشود تله های نفتی تشکیل شده در قله این ساختارها، تغذیه کننده بخشی از مواد و گازهای خروجی از این گلفشانها باشند. همچنین با توجه افزایش ضخامت رسوبات کاسپین به سمت مرکز حوضه، عمق تشکیل تله های هیدروکربوری متفاوت است که این مسئله نتایج مطالعه قبلی را مبنی بر تفاوت در عمق سیالات و گازهای خروجی توجیه میکند.

کلمات کلیدی